Maszyny high-tech, czyli wykorzystanie fizykoterapii

30.05.2023, ten tekst przeczytasz w: 6 minuty

Jaką technologię wybrać dla siebie, gdy rynek jest tak przesycony?

Fizykoterapia to dział medycyny który dzieli się na trzy dziedziny: fizykoterapia, kinezyterapia (leczenie ruchem), masaż leczniczy. Rynek przesycony jest przeróżnymi urządzeniami, które obiecują poprawę kondycji skóry, odmłodzenie, lifting, wyszczuplenie i likwidację cellulitu. Ale jak one tak naprawdę działają? W jaki sposób fizykalnie oddziałują one na nasze tkanki?

Zuzanna Pieczurczyk

Mam wieloletnie doświadczenie z maszynami high-tech. Pacjent ma obiecane cudowne rezultaty, lecz nie wie, jak naprawdę te maszyny działają na organizm. W artykule postaram się przybliżyć ten temat. Do moich ulubionych technologii należą fala uderzeniowa, fala radiowa oraz ultradźwięki. Zabiegi te oczywiście kondycjonują skórę i tkankę podskórną. Nie można się jednak dać zwieść cudownym reklamom. O skórę dbamy całe życie, a obietnica likwidacji zmarszczek i odmłodzenie o 10 lat po jednym zabiegu to czysty marketing.

Fizykoterapia wykorzystuje naturalne środki fizykalne np. promieniowanie UV lub sztuczne czynniki fizykalne, np. prąd elektryczny, ultradźwięki, pola magnetyczne.

W fizykoterapii wykorzystuje się promieniowanie:

• podczerwone – IR
• widzialne 
• nadfioletowe – UV                                                        

Promieniowanie podczerwone IR wnika w głąb tkanki na głębokość od 0,5 do 3 mm.

IR emituje ciepło, a tkanka ludzka reaguje odczynem miejscowym (zaczerwienienie) i odczynem ogólnym (zwiększenie czynności serca, rozlużnienie mięśni, pocenie się).
Urządzenia wykorzystujące promieniowanie podczerwone to m.in. lampy. Wykorzystuje się w nich; filtr niebieski (fioletowy) i czerwony (rubinowy) oraz przezroczysty (biały).

Filtr czerwony:

• przewlekłe zapalenie skóry i tkanek miękkich,
• uszkodzenia skóry i źle gojące się rany,
• po oparzeniach wywołanych działaniem fotochemicznym promieniowania UV,
• trądzik pospolity,
• przed zabiegiem czyszczenia skóry suchej i grubej,
• jako wstępny zabieg przed masażem.

W zabiegach filtr niebieski:

• złagodzenie podrażnień skóry,
• do skóry wrażliwej i suchej,
• przy łuszczącym się naskórku,
• do oczyszczania skóry.

Promieniowanie – wskazania i przeciwskazania do stosowania

Przeciwwskazania do stosowania promieniowania podczerwonego:

• skłonności do krwawień,
• niewydolność krążenia,
• czynna gruźlica płuc,
• zaburzenia w krążeniu obwodowym,
• w stanach gorączkowych,
• w ostrych stanach zapalnych,
• nowotwory.

Wskazania dermatologiczno-kosmetyczne:

• półpasiec
• łuszczyca
• trądzik pospolity
• czyraki
• figówka gronkowcowa
• przewlekłe zapalenie wałów paznokci
• ropne zapalenie gruczołów

Przeciwwskazania dermatologiczne:

• cera naczynkowa
• trądzik różowaty
• zapalenia skóry i tkanek miękkich

Promieniowanie nadfioletowe dzielimy na 3  pasma:

• obszar UVA od 400-315 nm
• obszar UVB 315-280 nm
• obszar UVC 280-200 nm – jest szkodliwe i nie dociera do ziemi

Najgłębiej penetruje tkankę promieniowanie UVA do 2 mm, a więc do tkanki podskórnej. 95% całkowitego promieniowania to promieniowanie UVA i UVB.

Promieniowanie UV padające na skórę wywołuje wiele odczynów (odczyny fizjologiczne), a powstają one w wyniku reakcji fotochemicznej w skórze.

Odczyny fizjologiczne to:

• rumień fotochemiczny zwany odczynem rumieniowo-zapalnym,
• tworzenie się pigmentu (reakcja barwnikowa skóry),
• wytwarzanie związków przeciwkrzywicznych,
• zwiększona wrażliwość na promieniowanie UV, tzn. reakcja patologiczna,
• rumień cieplny.

Odczyn rumieniowo-zapalny  przebiega w 2 okresach i powstaje w wyniku promieniowania UVB. W pierwszym okresie pochłaniana jest przez białko komórkowe warstwa  kolczysta, gdzie dochodzi do  denaturacji, a następnie uszkodzenia komórek. Podczas drugiego okresu z uszkodzonych komórek wydzielają  się  związki  wykazujące właściwości  rozszerzania naczyń krwionośnych. Wywołuje to obrzęk skóry, a w przypadku dużych dawek UV – pęcherze z płynem surowiczym powodujące piekący ból. Duże dawki UV mogą spowodować nieodwracalne uszkodzenia skóry i martwicę.

Trzy fazy powstawania odczynu rumieniowo-zapalnego: 

• 1 faza – okres utajenia trwający od 1 do 6 godz.
• 2 faza – okres narastania rumienia trwający od 6 do 24 godz.
• 3 faza – okres ustępowania rumienia, od kilku  godzin do kilku dni.

Wykorzystanie prądu

Prąd impulsowy małej częstotliwości zbudowany jest z impulsów elektrycznych o różnym kształcie i różnej częstotliwości od 0 do 1000 Hz. W praktyce nie przekraczają częstotliwości 300 Hz.

O częstotliwości prądów decyduje 5 parametrów:

• czas trwania impulsu  
• czas narastania impulsu
• czas opadania impulsu
• amplituda impulsu
• częstotliwość impulsu 

Drugi prąd stosowany w praktyce to prąd trójkątny – dzielimy go ze względu na budowę na:

• prąd wykładniczy, którym stymuluje się mięśnie porażone i gładkie;
• prądy trójkątne o impulsach iglicowych (faradycznych) stosowane w kosmetologii.

Działanie prądów impulsowych na tkankę;

– przepływ prądu przez tkankę zależy od oporności pojemnościowej, na którą składa się: elektroda, warstwa rogowa naskórka, tkanka podskórna;

– najmniejszą jednostką anatomiczną mięśnia jest komórka mięśniowa, która na bodziec progowy kurczy się skurczem maksymalnym – zgodnie z regułą wszystko albo nic. Najmniejszą jednostką czynnościową mięśnia jest jednostka motoryczna mięśnia (ok. 1000 włókien mięśniowych) zaopatrywana przez jeden neuron ruchowy.

Elektrostymulacja nerwów i mięśni:

1. jednobiegunowa – nerw lub mięsień pobudza się elektrodą katodą (-) punktową, której rozmiary są o wiele mniejsze od elektrody zamykającej obwód biernej.

Druga elektroda punktowa, tzw. czynna przykładana jest do skóry w miejscu punktów motorycznych których są dwa rodzaje:

• punkt motoryczny zwany pośrednim nerwów, czyli miejsce na skórze gdzie nerw znajduje się najbliżej jej powierzchni;
• punkt motoryczny mięśnia bezpośredni, czyli miejsce na skórze w którym nerw wnika do mięśnia.

2. dwubiegunowa – polega na ułożeniu na skórze dwóch elektrod równej wielkości w pobliżu przyczepów mięśniowych, najlepiej w miejscu gdzie mięsień przechodzi w ścięgno. W metodzie tej biegun (-) łączy się z elektrodą obwodowo, zasada ta dotyczy tylko elektrostymulacji jednobiegunowej.

Prądy wielkiej częstotliwości

są to pola elektryczne i magnetyczne, fale elektromagnetyczne prądów zmiennych o zakresie częstotliwości od 100 kHz do 3g Hz.

Obecnie wykorzystuje się w lecznictwie:

• fale krótkie ciągłe i impulsowe
• fale decymetrowe
• mikrofale ciągłe i pulsujące

W kosmetyce stosowane są prądy:      

• d’Arsonvala o dł. 100-600 m i częstotliwości 300-500 mHz
• fale radiowe o dł. 3-6 mHz

Działanie prądów małej i średniej częstotliwości od wielkiej są zupełnie odmienne. W lecznictwie są stosowane ze względu na absorpcję – przedłużenie w tkankach energii elektromagnetycznej i przetwarzanie jej na energię cieplną.

Ponieważ w różnych tkankach jest różna zawartość wody, różnią się one przewodnictwem elektrycznym. Tkanki te można podzielić na 3 grupy:

• tkankę mięśniową, skórę, wątrobę, śledzionę i nerki zawierają dużo wody, szybko się nagrzewają pod wpływem fal elektromagnetycznych;
• tkanka tłuszczowa, szpik kostny, tkanka kostna  nagrzewa się powoli;

Prądy d’Arsonvala – prądy te oddziałują na zakończenia nerwów wegetatywnych, co przejawia się zmienną czynnością naczyń krwionośnych skóry. I występowaniem podrażnień czuciowych skóry na drodze odruchowej. W wyniku jonizacji wokół elektrody wydziela się bakteriobójczy ozon.

Wskazania to:

• pobudzanie układu naczyniowego,
• na zakończenia nerwów czuciowych,
• działanie bakteriobójcze
• hamujące wydzielanie łoju przez gruczoły.

Zastosowanie:

• cera tłusta – seria zabiegów,
• cera mieszana – zabiegi na  środkową partię skóry,
• po czyszczeniu skóry jako zabieg dezynfekujący.

Zabieg wykonuje się codziennie w serii po 10 zabiegów, jednorazowy trwa 5-10 min.

Terapia falami radiowymi

W kosmetyce są to fale o częstotliwości 3-6 mHz:

• metoda nieablacyjna
• metoda termalna

Metoda ablacyjna czyli niskotemperaturowa. Fale radiowe wytwarzają w tkance skórnej i podskórnej ciepło o temp. 45-55ᵒ C, co powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, poprawia metabolizm i transport. Efektem tej terapii jest  obkurczanie się włókien kolagenowych, stanowiących rusztowanie skóry, od którego zależy elastyczność skóry, jej napięcie i redukcja zmarszczek.

Technika wykonywania zabiegów RF to technika jednobiegunowa. Przeprowadza się go za pomocą małej elektrody, znacznie mniejszej niż elektroda bierna zamykająca obwód elektryczny. Pozwala na głęboką penetrację ciepła w głębszych partiach skóry i  tkanek podskórnych. Metoda dwubiegunowa to dwie elektrody umieszczone blisko siebie w jednym aplikatorze, co ogranicza głębokość penetracji fal RF. Zalecana jest do terapii twarzy i szyi.

Technika nieablacyjna i termalna – stosowane są fale o częstotliwości ponad 6 mHz, co powoduje podgrzanie skóry do temp. 55-60ᵒ C i jednocześnie stosuje się schłodzenie.

Technika ablacyjna niskotemperaturowa znajduje zastosowanie w odmładzaniu skóry twarzy. Między blisko siebie ustawionymi elektrodami emitującymi RF skóra zostaje powleczona 9% roztworem chlorku sody. Pod wpływem chlorku i fal skóra złuszcza się (peeling).

Fale RF z masażem podciśnieniowym wykorzystywane są w modelowaniu sylwetki.

Terapia ultradźwiękami

Ultradźwięki to dźwięki powyżej słyszalności ucha ludzkiego – 20 kHz. Infradźwięki – poniżej 16 kHz.

Ultradźwięki przemieszczają się w formie fali przypominającej światło. Mają własną długość i częstotliwość, są jednowymiarowe w postaci sinusoidy. Ultradźwięki mogą być przenoszone w płynie lub żelu. Ulegają one pochłanianiu i nakładaniu się. Wywołują w tkankach odczyn, jeżeli zostanie w dostatecznej przez nie ilości pochłonięta.

W organizmie ludzkim zmiany wywołane przez ultradźwięki dzielimy na:

• miejscowe zwane pierwotnymi i związane są bezpośrednio z miejscem ich oddziaływania;
• ogólne zwane wtórnymi obejmują cały organizm.

Jak to działa?

Działanie miejscowe dzielimy na:

• mechaniczne nazywane mikromasażem; polega na wahaniu ciśnień w przebiegu fali ultradźwiękowej, która  ma wpływ na zmiany zachodzące w objętości  komórek i uzależnione jest od ich częstotliwości. Najsilniej przegrzewa się tkanka nerwowa, najwolniej tkanka tłuszczowa  i kostna. Współczynnik absorpcji jest tym większy, im większa jest częstotliwość. Na przykład przy 3 mHz pochłanialność ultradźwięków przez tkankę nerwową jest 3 razy wieksza niż przy 1 mHz.
• cieplne
• fizykochemiczne; polepszenie mikrokrążenia, przyspieszenie przemiany materii, aktywacja reakcji enzymów, zmniejszenie kwasowości, zwiększenie progu bólu, zwiększenie rozciągliwości włókien kolagenowych, zmniejszenie twardości tkanki, przyspieszenie regeneracji.

Natężenie ultradźwięków wyraża się w W/cm² i tak:

• stałe 0,05-0,5 W/cm²
• średnie 0,5-1,5 W/cm²
• mocne 1,5-2 W/cm²

Zasady dawkowania ultradźwięków: im ostrzejszy proces choroby, tym  mniejsze natężenie  i krótszy czas.  Na każde 10 cm² ciała dawka powinna wynosić 1-2 min.

Nowoczesne aparaty do ultradźwięków składają się z dwóch części:

• generatora prądu elektrycznego wielkiej częstotliwości, czyli układu wytwarzającego drganie elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości;
• przetwornika, czyli głowicy ultradźwiękowej przetwarzającej drganie elektromagnetyczne na fale ultradźwiękowe.

Rozumiejąc procesy, które zachodzą w naszych tkankach pod wpływem działania urządzeń high-tech łatwiej nam jest się zdecydować na odpowiedni wariant. Przede wszystkim rzetelny wywiad z zabiegowcem wykluczający przeciwwskazania oraz świadomość pacjenta, przyniosą najlepsze możliwe rezultaty terapii.

Zuzanna Pieczurczyk
Absolwentka Wyższej Szkoły Inżynierii i Zdrowia w Warszawie, magister kosmetologii ze specjalizacją technologia kosmetyków. Świeżo upieczona studentka pielęgniarstwa. Jako kosmetolog i szkoleniowiec, w pracy realizuje swoje zamiłowanie do zawodu. Jednocześnie z entuzjazmem rozwija i podnosi swoje kompetencje, aby jej klienci i kursanci zawsze opuszczali gabinet z najlepszym możliwym rezultatem i wiedzą. Ceni sobie indywidualne i holistyczne podejście w terapiach skóry. Specjalizuje się w mezoterapii oraz eksfoliacji.