Dr n. med. Marek Sopiński mówi, czym jest laseroterapia. Opowiada, skąd popularność laserów, jakie są ich skutki dobroczynne i jakie niosą z sobą zagrożenia.
rozmawiał Jakub Wojtaszczyk
Co znajdziesz w artykule?
Czym jest laseroterapia i jak działają lasery?
– Laser jest takim urządzeniem, które porządkuje promieniowanie. Na przykład promieniowanie słoneczne nas otaczające zawiera fale o różnych długościach. Można uporządkować promieniowanie słońca stosując dowolny filtr; mogą to być na przykład różowe okulary. Zatrzymają wszystkie długości fal, z wyjątkiem tych, które nasze oko odbiera jako róż. W ten sposób tracimy na mocy promieniowania.
Kwanty promieniowania, czyli fotony, poruszają się po liniach, które są sinusoidami. Każdy kwant promieniowania słonecznego jest w swoim punkcie sinusoidy; ponadto każdy kwant promieniowania biegnie w swoim kierunku.
Promieniowanie słoneczne jest w pewnym sensie nieuporządkowane. Jeżeli chcielibyśmy to promieniowanie uporządkować, to tracimy na mocy promieniowania. Promieniowanie słoneczne biegnie we wszystkich kierunkach. Natomiast kwanty promieniowania laserowego w jego wiązce poruszają się równolegle do siebie.
Kolejną cechą jest to, że wszystkie kwanty promieniowania laserowego są w tej samej fazie. Będą albo na szczycie sinusoidy, albo w jej połowie, albo na dole. Trzecia rzecz charakterystyczna mówi o tym, że promieniowanie laserowe zawiera kwanty o tej samej długości; czyli w języku potocznym o tej samej barwie (tj. monochromatyczność). Laser emituje tylko jedną określoną długość fal.
Jak dzielimy lasery?
– Lasery możemy podzielić biorąc pod uwagę różne kryteria. Na przykład ze względu na ośrodek promieniowania, czyli miejsce, w którym powstaje promieniowanie laserowe, wyróżnimy lasery na ciele stałym, gazowe, cieczowe czy półprzewodnikowe. Ze względu na moc emitowanego promieniowania – mamy lasery niskoenergetyczne, średnioenergetyczne i wysokoenergetyczne. Ponadto bierzemy pod uwagę długość emitowanego promieniowania oraz charakter pracy lasera.
Każdy z tych laserów wykorzystywany jest zarówno w medycynie, jak i kosmetologii. Biorąc pod uwagę długość promieniowania, wyróżnimy lasery emitujące promieniowanie ultrafioletowe, w zakresie widzialnym widma oraz emitujące promieniowanie podczerwone. Każdy z tych rodzajów laserów może być stosowany zarówno w kosmetologii jak i w medycynie.
Skąd popularność laserów w medycynie estetycznej?
– Dobry gabinet medycyny estetycznej to taki, w którym są lasery i jest kadra potrafiąca z nich korzystać w bezpieczny sposób. Bezpieczny zarówno dla pacjenta/pacjentki, jak i dla siebie. Muszą używać je z pełną wiedzą i świadomością. Niestety zdarza się odwrotnie.
Efekty uzyskiwane przy zastosowaniu określonego lasera są zazwyczaj bardzo szybkie; można rzec, iż natychmiastowe. Ponadto efekty działania promieniowania laserowego są trwałe albo długo utrzymujące się. Promieniowanie laserowe może przenikać poprzez skórę nie uszkadzając jej, a zamknie naczynia krwionośne leżące głębiej.
Stosując promieniowanie o określonej charakterystyce możemy uzyskać efekt zmniejszenia bądź likwidacji zmarszczek – takie zabiegi noszą nazwę fotoodmładzania.
Jakie są zagrożenia?
– Jest ich całe mnóstwo! Promieniowanie niskoenergetyczne, czyli to o mocy wiązki mają moc do 5 mW (50 mW), stosowane jest najczęściej w rehabilitacji. Tego typu zabiegi nazywane są biostymulacja laserową. Biostymulacyjne promieniowanie laserowe przynosi tam dobroczynne skutki; na przykład przyspiesza gojenie, poprawia ukrwienie i metabolizm.
Jeżeli użyje się tego promieniowania w przypadku chorego na chorobę nowotworową, to pobudzając ukrwienie tkanek możemy spowodować przyspieszenie rozwoju choroby. Tę wiedzę należy posiadać. Nie zastosowałbym tego promieniowania w przypadku kobiety w ciąży. Nie ma bezpośrednich badań, które by tyczyły ciąż ludzkich i naświetlania niskoenergetycznego. Natomiast są doniesienia sprzed wielu lat, które mówią, że promieniowanie laserowe niskoenergetyczne zastosowane w przypadku płodów szczurzych, wpływa na układ nerwowy. W przypadku człowieka zmiany takie mogą wystąpić, aczkolwiek nie muszą.
Zatem w stosowaniu promieniowania laserowego należy być ostrożnym i samemu trzeba podjąć wyważoną decyzję. Jest taka zasada, której należy przestrzegać i stosować ją w życiu – po pierwsze nie szkodzić. W przypadku ciężarnej kobiety sam bym nie zastosował promieniowania laserowego, bo promieniowanie niskoenergetyczne nie ratuje życia.
Przed zastosowaniem promieniowania laserowego, obojętnie w jakim przypadku, należy zastanowić się nad celowością jego zastosowania oraz nad skutkami naświetlania wiązką laserową. Każdy rodzaj promieniowania laserowego działa inaczej – i stosując laser powinno się tę wiedzę posiadać.
Istnieją też przeciwwskazania względne, wynikające z niedyspozycji naszego organizmu. Należą do nich: zaburzenia wydzielania gruczołów dokrewnych, zaburzenia rytmu, niewydolność krążenia, zakażenia wirusowe i grzybice, wysoka gorączka oraz choroby umysłowe. Mamy też przeciwwskazania wynikające z procesu leczenia, czyli nadwrażliwość na światło i nadwrażliwość na przyjmowane leki światłouczulające.
Załóżmy, że mamy wykwalifikowany personel, a nasz gabinet działa bardzo dobrze. Na jakie lasery w takim gabinecie warto zwrócić uwagę?
– Lasery w medycynie stosuje się do wspomnianej laseroterapii niskoenergetycznej, chirurgii laserowej i terapii fotodynamicznej. Każdy laser emituje określoną długość fal. To rzutuje na możliwość zastosowania do określonych celów. Gabinety kosmetologiczne najczęściej nastawiają się na laserowe usuwanie owłosienia, a także – po konsultacji lekarskiej – wygładzania zmarszczek, fotoodmładzania skóry, a także usuwania wszelkiego typu znamion.
Natomiast w dermatologii estetycznej możemy dołączyć jeszcze zamykanie znamion naczyniowych, czyli „ogni” na skórze; promieniowanie laserowe zamyka naczynia leżące w skórze lub pod nią, zaś sama skóra zostaje niezmieniona. Oczywiście po naświetlaniu nastąpi reakcja skóry pod postacią obrzęku czy przekrwienia. Ale reakcja ta jest krótkotrwała i w efekcie końcowym uzyskamy dobry bądź bardzo dobry efekt estetyczny bez naruszania ciągłości skóry.
Biostymulacja laserowa to zabiegi, których celem jest pobudzanie zdolności regeneracyjnej skóry. Co możemy jeszcze o niej powiedzieć?
– Biostymulacja laserowa to pozytywna odpowiedź (reakcja) tkanek na naświetlanie słabą wiązką laserową. Przez efekty biostymulacyjne rozumiemy takie, którym wskutek naświetlania nie towarzyszy wzrost miejscowej temperatury tkanki o więcej niż 1°C.
Do efektów biostymulacji należą między innymi zwiększenie przepływu krwi tkankach, wzmożenie angiogenezy, czyli tworzenia nowych naczyń krwionośnych. W naczyniach limfatycznych wzrost średnicy i przepływu oraz przyspieszenie regeneracji, hamowanie przepuszczalności naczyń krwionośnych, zmniejszenie obrzęku, przyśpieszenie gojenia, wzmożona regeneracja nabłonków i tkanki łącznej oraz tkanki mięśniowej i inne.
Dr n. med. Marek Sopiński – ukończył studia na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Łodzi uzyskując dyplom lekarza. Pracę podjął w Katedrze i Zakładzie Histologii AM oraz w I Klinice Chirurgii Ogólnej AM, równocześnie rozpoczynając współpracę z zespołem fizyków z Instytutu Fizyki Politechniki Łódzkiej. Był obecny przy narodzinach pierwszych laserów uczestnicząc w pracach zespołu fizyków, histologów i chirurgów w badaniach wpływu promieniowania laserowego na materię żywą.
