Co znajdziesz w artykule?
Kwas hialuronowy (HA), substancja naturalnie występująca w skórze, znana ze swojej niezwykłej zdolności do przyciągania i zatrzymywania wody, jest absolutnym hitem w świecie medycyny estetycznej. Znajdziemy ją w kremach nawilżających, preparatach do mezoterapii, wypełniaczach tkankowych, a nawet w suplementach diety. Ale przy tak wielu rodzajach kwasu hialuronowego dostępnych na rynku pojawia się kluczowe pytanie: czy jego jakość w produktach medycyny estetycznej ma znaczenie? Krótka odpowiedź brzmi: zdecydowanie!
Anna Gołąbek
Nie wszystkie kwasy hialuronowe są sobie równe. Jakość kwasu hialuronowego stosowanego w produktach estetycznych zależy od wielu czynników – od wielkości cząsteczkowej po źródło i sposób przetwarzania. W świecie medycyny estetycznej niuanse rozróżniające preparaty na bazie kwasu hialuronowego mają kluczowe znaczenie zarówno dla zabiegowców, jak i pacjentów. Zrozumienie tych różnic pomaga w wyborze najodpowiedniejszego produktu do konkretnego zabiegu; przyczyniając się zarówno do skuteczności, jak i trwałości efektów estetycznych.
Budowa kwasu hialuronowego
Kwas hialuronowy (HA) jest liniowym polisacharydem składającym się z powtarzających się jednostek disacharydowych. Każda jednostka disacharydowa składa się z dwóch monomerów cukrowych: kwasu D-glukuronowego i N-acetylo-D-glukozaminy. Te monomery cukrowe są połączone wiązaniami glikozydowymi.
Kwas hialuronowy różni się od glukozy i jej polimerów dzięki obecności dodatkowych grup wprowadzających nowe cechy; głównie zdolność do wiązania wody. Dzięki tej właściwości kwas hialuronowy spełnia wiele funkcji w organizmie, np. utrzymując jędrność skóry czy jako składnik mazi stawowej. Jest ustawicznie rozkładany i syntetyzowany na nowo, ale jego zawartość i tempo tych procesów mogą zmieniać się w miarę starzenia się organizmu. Jego własności zależą od masy cząsteczkowej i stężenia.
Masa cząsteczkowa
Istnieją przede wszystkim dwa rodzaje kwasu hialuronowego, wyróżnione w oparciu o masę cząsteczkową. To kwas hialuronowy o niskiej masie cząsteczkowej (LMWHA – low molecular weight hyaluronic acid); i kwas hialuronowy o wysokiej masie cząsteczkowej (HMWHA – high molecular weight hyaluronic acid).
Ten pierwszy wyróżnia się zdolnością do penetracji warstwy rogowej naskórka i głębszych warstw skóry ze względu na mniejszy rozmiar cząsteczkowy. Pozwala to zapewnić głębsze nawilżenie i promować syntezę kolagenu. Jego głębsza penetracja sprawia, że jest szczególnie przydatny w zabiegach przeciwstarzeniowych, w których rewitalizacja warstw skóry jest głównym celem. Ponadto LMW-HA jest łatwiej wchłaniany i często stosowany w preparatach zaprojektowanych w celu uzyskania szybszych i bardziej zauważalnych rezultatów.
Z kolei kwas hialuronowy o wysokiej masie cząsteczkowej działa głównie na powierzchni skóry. Ze względu na swój większy rozmiar cząsteczkowy ma tendencję do pozostawania w warstwach naskórka; tworząc barierę, która zapewnia natychmiastowe nawilżenie i widoczny efekt wypełnienia. HMW-HA jest szczególnie często wykorzystywany w produktach zaprojektowanych w celu nawodnienia i zapewnienia szybkiej ulgi w suchości skóry oraz poprawy tekstury i elastyczności.
Stężenie ma znaczenie
Miarą stężenia HA są miligramy na mililitr – informuje ona o tym, ile kwasu hialuronowego znajduje się w danej objętości produktu. Określamy w ten sposób siłę działania preparatu oraz jego przeznaczenie.
- Niższe stężenia (np. 10-15 mg/ml)
Produkty o niższych stężeniach kwasu hialuronowego są często przeznaczone do leczenia powierzchownego; mającego na celu poprawę tekstury skóry, nawilżenia i wygładzenia drobnych zmarszczek. Są one czasami stosowane w mezoterapii lub jako część szerszego planu leczenia, który może również obejmować bardziej skoncentrowane wypełniacze.
- Średnie stężenia (np. 16-24 mg/ml)
Są one powszechnie stosowane w przypadku umiarkowanych zmarszczek, do powiększania ust lub konturowania twarzy. Zapewniają równowagę między trwałością a subtelnością i są zwykle stosowane w warstwie skórnej.
- Wyższe stężenia (np. 24 mg/ml i więcej)
Wypełniacze o wyższych stężeniach są zwykle stosowane w przypadku głębszych zmarszczek i znaczącej utraty objętości twarzy. Mogą być aplikowane w obszarach, które wymagają większego wsparcia lub objętości, takich jak kości policzkowe lub linia żuchwy. Ze względu na wyższą zawartość kwasu hialuronowego mogą działać dłużej niż preparaty z niższym stężeniem.
Mniejsza cząsteczka, silniejsze działanie
Konwencjonalny HA o różnej masie cząsteczkowej ma za zadanie głównie nawilżenie skóry. Większe możliwości w profilaktyce procesów starzenia ma natomiast fragmentaryczny kwas hialuronowy. Powstaje on z cząsteczek, które zostały enzymatycznie lub chemicznie rozdrobnione do niższych mas cząsteczkowych. Te fragmenty mają od 20 do 40 monomerów. Ze względu na mniejszy rozmiar, fragmentaryczny HA ma znacznie większą możliwość penetracji skóry w porównaniu do wysoko i niskocząsteczkowego.
W medycynie estetycznej fragmentaryczny HA działa jako stymulator tkankowy. Inicjuje wewnętrzne procesy komórkowe, które prowadzą do zwiększonej syntezy kolagenu i elastyny. W kontekście poprawnej stymulacji i regeneracji skóry optymalne wartości kwasu hialuronowego (HA) mają 20-40 monomerów w swojej strukturze. HA o wyższych lub niższych wartościach nie działa stymulująco. Fragmentaryczny kwas hialuronowy wykazuje silne właściwości stymulujące poprzez aktywację receptora CD44 na fibroblastach. To przyspiesza metabolizm i zwiększa wydajność komórek. Receptor CD44 kontroluje sygnały wewnątrz komórki, co przyspiesza wzrost, namnażanie i produkcję kolagenu typu III, czyli tzw. młodego kolagenu.
Rola sieciowania w wypełniaczach tkankowych
Sieciowanie jest kluczowym procesem technologicznym w formułowaniu wypełniaczy na bazie kwasu hialuronowego, znacząco wpływającym na ich długowieczność, stabilność i ogólną wydajność. W swojej naturalnej postaci kwas hialuronowy jest wysoce rozpuszczalny i po wprowadzeniu do organizmu szybko ulega degradacji. Sieciowanie rozwiązuje to ograniczenie poprzez chemiczne wiązanie łańcuchów HA; stabilizując w ten sposób żel i czyniąc go bardziej odpornym na degradację enzymatyczną.
Sieciowanie może znacznie wydłużyć trwałość wypełniacza HA, w niektórych preparatach nawet do 24 miesięcy. Jego stopień i rodzaj wpływa na spoistość i lepkość żelu. Co z kolei ma znaczenie dla jego zdolności do podnoszenia tkanki i integracji ze skórą. Odpowiednio przeprowadzone procesy sieciowania i oczyszczania gwarantują też, że wypełniacz jest biokompatybilny i minimalizuje ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Różne rodzaje sieciowania pozwalają na uzyskanie różnorodnych produktów o unikatowych właściwościach. Umożliwiając specjalistom medycyny estetycznej bardziej precyzyjne dostosowanie zabiegów do potrzeb pacjenta.
Obecnie stosuje się głównie kilka technologii sieciowania:
- BDDE (Butanediol Diglycidyl Ether): Eter diglicydylowy butanodiolu (BDDE) jest jednym z najczęściej stosowanych środków do chemicznego sieciowania kwasu hialuronowego w medycynie estetycznej. Znany ze swojej skuteczności w zwiększaniu stabilności i trwałości wypełniaczy, BDDE stał się swego rodzaju standardem branżowym. Ta trwałość jest szczególnie korzystna w przypadku zabiegów mających na celu zwiększenie objętości lub modelowanie konturów twarzy; pozwalając na utrzymanie efektów przez wiele miesięcy, a nawet do roku.
Kolejną zaletą usieciowanego BDDE kwasu hialuronowego jest jego integralność strukturalna. Usieciowanie tworzy solidną matrycę żelową, umożliwiając znaczący lifting i widoczny efekt wolumetryczny. Dzięki temu dobrze nadaje się do zabiegów wymagających znacznego wzmocnienia strukturalnego, takich jak wypełnianie głębokich zmarszczek lub powiększanie policzków.
- PEG (glikol polietylenowy): To biokompatybilny, syntetyczny polimer; a jedną z kluczowych zalet stosowania go do sieciowania kwasu hialuronowego jest niski potencjał do wywoływania odpowiedzi immunologicznej. Ponadto PEG wytwarza bardziej miękki i elastyczny żel. Może to być szczególnie korzystne w niektórych zastosowaniach estetycznych, w których pożądany jest bardziej naturalny wygląd. Jego właściwości hydrofilowe przyczyniają się również do utrzymania wilgoci, zwiększając ogólny efekt objętościowy wypełniacza. Chociaż usieciowany kwas hialuronowy PEG może nie oferować takiej samej długowieczności jak niektóre inne rodzaje usieciowanego HA. Jest dobrym rozwiązaniem dla osób o bardziej wrażliwej skórze lub takim, które preferują bardziej subtelny efekt wypełniacza.
- Sieciowanie termiczne: Podczas sieciowania termicznego kwas hialuronowy jest poddawany działaniu podwyższonej temperatury przez określony czas. Powoduje to sieciowanie między łańcuchami polimeru, poprawiając jego właściwości mechaniczne, stabilność i odporność na degradację enzymatyczną. Proces ten może zachodzić zarówno w warunkach wodnych, jak i niewodnych; a często obecność dodatków lub katalizatorów może ułatwić reakcję sieciowania.
Jednofazowe vs dwufazowe
Jednofazowe wypełniacze na bazie kwasu hialuronowego charakteryzują się jednolitą strukturą, uzyskaną dzięki sieciowaniu łańcuchów kwasu hialuronowego w celu utworzenia jednofazowego żelu. Skutkuje to gładszą, bardziej spójną teksturą. Równomierność jednofazowych wypełniaczy często pozwala na bardziej płynny proces iniekcji i bardziej równomierne rozmieszczenie w tkance, co ułatwia osiągnięcie naturalnie wyglądających rezultatów. Wypełniacze te dobrze integrują się z otaczającymi tkankami, zapewniając naturalny ruch i odczucie po zabiegu. Z klinicznego punktu widzenia są one wszechstronne i mają szerokie zastosowanie. Od powiększania ust po, wypełnianie umiarkowanych zmarszczek i poprawianie konturów twarzy.
Natomiast dwufazowe wypełniacze kwasu hialuronowego mają podwójną strukturę. Składają się z usieciowanych cząsteczek kwasu hialuronowego zawieszonych w nieusieciowanym żelu kwasu hialuronowego. Ten charakterystyczny skład często zapewnia większe wsparcie strukturalne, dzięki czemu wypełniacze dwufazowe są szczególnie odpowiednie dla obszarów wymagających większej objętości lub liftingu. Skład cząsteczkowo-żelowy jest tym, co wyróżnia te wypełniacze, ponieważ czasami mogą one oferować bardziej widoczny i trwały efekt. Szczególnie gdy nadanie objętości jest kluczowym celem zabiegu.
Pochodzenie i przetwarzanie
Kwas hialuronowy może być pozyskiwany z różnych źródeł zwierzęcych. Chociaż takie metody są stopniowo wycofywane na rzecz opcji biofermentacyjnych lub syntetycznych. Tradycyjne źródła obejmują grzebienie koguta, tkanki koni, bydła i świń, szczególnie z oczu i stawów. Niektóre produkty HA pochodzą również z rybiej skóry i łusek, które uważa się za wysoce biokompatybilne. Ale rzadziej stosowane ze względu na wysokie koszty związane z ekstrakcją.
Biofermentowany kwas hialuronowy wytwarza się zwykle przy użyciu bakterii, najczęściej Streptococcus zooepidemicus, w kontrolowanym procesie fermentacji. Bakterie są hodowane w pożywce bogatej w składniki odżywcze, która często zawiera glukozę pochodzącą ze źródeł roślinnych, takich jak pszenica lub kukurydza. Te kultury bakteryjne syntetyzują kwas hialuronowy w ramach swoich procesów metabolicznych.
Biorąc pod uwagę względy etyczne, potencjalne reakcje alergiczne i obawy dotyczące przenoszenia chorób, przemysł coraz częściej zwraca się ku procesom fermentacji bakteryjnej w celu produkcji kwasu hialuronowego. Ta syntetyczna metoda oferuje bardziej kontrolowany i spójny produkt końcowy, eliminując wiele zagrożeń związanych z kwasem hialuronowym pochodzenia zwierzęcego.
Świadomy wybór
Ostatnie lata przyniosły znaczące postępy w technologii kwasu hialuronowego, pozwalając na coraz bardziej precyzyjne, skuteczne i zindywidualizowane zabiegi. Zastosowanie kwasu o odpowiedniej masie cząsteczkowej, stężeniu i sieciowaniu umożliwia osiągnięcie efektów zarówno natychmiastowych, jak i długotrwałych; minimalizując jednocześnie ryzyko działań niepożądanych.
Ponadto, zaawansowane produkty bazujące na fragmentarycznym kwasie hialuronowym otwierają nowe perspektywy w profilaktyce procesów starzenia; umożliwiając skuteczniejsze i dłużej utrzymujące się rezultaty. Ostateczny wybór rodzaju kwasu hialuronowego będzie zależał od indywidualnych potrzeb pacjenta. A dla specjalistów medycyny estetycznej zrozumienie różnic pomiędzy poszczególnymi formami HA oraz bycie na bieżąco z nowymi produktami jest obowiązkowym zadaniem.
