Co to jest zadatek? Ile powinien wynosić w usługach kosmetologicznych?

Zadatek to forma zabezpieczenia zawieranej umowy. Jego celem jest zwiększenie bezpieczeństwa, że umowa zostanie wykonana. W praktyce dyscyplinuje strony umowy.

Natalia Stojanowska

Najczęściej w ramach zadatku wręczane są pieniądze. Jego przedmiotem może być także określona liczba rzeczy, np. zestaw preparatów kosmetycznych.

Na czym polega wręczenie zadatku?

Jeśli gabinet kosmetologiczny zdecyduje się na pobieranie zadatku, to musi odróżniać aż 4 sytuacje.

●      Wykonanie usługi i wpłacenie zadatku

Pierwsza sytuacja – klient wpłaci zadatek, a pracownik gabinetu wykonuje usługę. Zadatek zalicza się na poczet ceny usługi. Może być także zwrócony. 

W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi. (Kodeks cywilny, art. 394 § 2)

Przykład

Salon kosmetyczny pobiera zadatek w wysokości 15% ceny usługi zabiegu laserowego peelingu węglowego. Zadatek wpłacono w dniu rejestracji. 3 dni później wykonano usługę. W konsekwencji salon kosmetyczny zalicza zadatek na poczet ceny usługi. Klientka dopłaciła 85% ceny.

●      Wpłacenie zadatku i niewykonanie usługi z winy klientki

Drugi przypadek – gabinet kosmetologiczny pobiera zadatek, ale nie dochodzi do wykonania usługi z winy klientki. Wówczas gabinet ma prawo go zatrzymać.

Przykład

Gabinet kosmetologiczny pobiera zadatek w wysokości 25% ceny usługi wykonania makijażu permanentnego. Klientka wpłaca zadatek, ale nie stawia się w umówionym terminie. W konsekwencji gabinet ma prawo odstąpić od umowy i zatrzymać wpłaconą kwotę tytułem zadatku.

[…] zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować […] (Kodeks cywilny, art. 394 §1)

●      Niewykonanie usługi z winy gabinetu i uiszczenie zadatku

Trzecia sytuacja – gabinet kosmetologiczny pobiera zadatek, ale nie wykonuje usługi ze swojej winy. W takiej sytuacji to klientka może odstąpić od umowy. Dodatkowo może zażądać zapłaty podwójnej wysokości zadatku.

Przykład

Placówka pobiera zadatek w wysokości 30% ceny usługi wykonania zabiegu laserem frakcyjnym ResurFX. Klientka ustaliła termin usługi i wpłaciła zadatek. Właściciel gabinetu odwołał wizytę, gdyż pracownica odpowiedzialna za wykonanie zabiegu nie przyszła do pracy. Dlatego też klientka ma prawo odstąpić od umowy i żądać zapłaty kwoty dwukrotnie wyższej. W tym przypadku 60% wartości ceny usługi.

[…] zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. (Kodeks cywilny, art. 394 §1)

●      Wpłacenie zadatku i niewykonanie usługi z winy obu stron

Nie jest możliwe nie wykonanie usługi z winy obu stron albo bez winy gabinetu czy klientki. Zadatek zwraca się wówczas w wysokości, w której został wpłacony.

Przykład

Gabinet pobiera zadatek w wysokości 15% ceny usługi stylizacji rzęs. Regulamin przewiduje jednak sytuację, w których usługa nie zostanie wykonana z uwagi na wystąpienie siły wyższej. W dniu zaplanowanym na wykonanie usługi wprowadzono na terenie Polski stan epidemii. Dodatkowo organy państwowe kazały zamknąć na terenie województwa pomorskiego wszystkie gabinety kosmetologiczne. Gabinet nie wykonał usługi, ale nie miał on wpływu na wystąpienie siły wyższej. Zadatek należy zwrócić w wysokości, w której został wpłacony.

W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony. (Kodeks cywilny, art. 394 §3)

Zadatek a zaliczka. Jaka jest różnica?

Zadatek bardzo często jest mylony z zaliczką. W przeciwieństwie do zadatku zaliczka jest zawsze zaliczana na poczet ceny lub wynagrodzenia z tytułu wykonania umowy. W opozycji do zadatku zaliczka podlega zwrotowi, jeśli umowa nie zostanie wykonana.

Przykład

Gabinet kosmetologiczny umożliwia rezerwację wizyty. Podczas rejestracji w serwisie i wyboru terminu realizacji usługi klient musi wpłacić zaliczkę w wysokości 30% ceny usługi. Gdy usługa zostanie wykonana, to wpłacona kwota jest odejmowana od kwoty ceny usługi. Jeżeli usługa nie zostanie wykonana, to wpłacona kwota musi być zwrócona. Nie można jej zatrzymać.

Ile powinien wynosić zadatek w usługach kosmetologicznych?

Przyjmuje się, że wysokość zadatku najczęściej powinna być znacznie niższa od wartości usługi będącej przedmiotem umowy. Nie może stanowić 100% wysokości ceny usługi. Nie powinna również być wyższa niż cena usługi, która ma zostać wykonana.

Nie ma przepisu prawnego, który określałby wprost minimalną lub maksymalną wysokość zadatku. W tym zakresie obowiązuje zasada swobody zawierania umów.

W praktyce biznesowej przyjęło się pobierać 10–30% wartości usługi. Warto jednak wiedzieć, że zadatek może przekraczać nawet 50% ceny usługi.

Ustalając wysokość zadatku, właściciele gabinetów muszą jednak pamiętać, że zawierają oni umowy konsumenckie.

Na co uważać podczas pobierania zadatku?

W przypadku zawierania umów z konsumentami trzeba uważać na zapisy w regulaminie gabinetu. Niektóre postanowienia mogą być niedozwolone.

Niedozwolone klauzule umowne to postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, które nie zostały indywidualnie z nim uzgodnione. Nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszając jego interesy.

W konsekwencji nieprawidłowe skonstruowanie w regulaminie zasad pobierania i rozliczania zadatku bez uwzględnienia okoliczności, że po drugiej stronie jest konsument, może być uznane za niezgodne z prawem.

Przykład

Niedopuszczalne jest takie zastrzeżenie zadatku, które uprawnia przedsiębiorcę do jego zatrzymania przy braku częściowej wpłaty konsumenta, jeśli przedsiębiorca nie spełnia wcześniej świadczenia.

Wyrok Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 26.04.2007 r., XVII Amc 14/06

Podsumowanie

Na zakończenie warto przypomnieć, że zadatek jest popularną formą dyscyplinowania klientów, aby stawili się na wykonanie usługi w umówionym terminie. Kiedy właściciel gabinetu kosmetologicznego chce skorzystać z tej formy zabezpieczenia prawnego, to regulamin gabinetu powinien zawierać odpowiednie postanowienia. Bez wątpienia jednym z nich jest prawidłowe określenie terminu, w którym klient powinien wpłacić zadatek. Dodatkowo ustalając wysokość zadatku, należy pamiętać, że w gabinetach najczęściej zawierane są umowy konsumenckie.

Natalia Stojanowska
Radca prawny, mediatorka, praktykuje prawo w dziedzinie umów, e-commerce, RODO, zarządzania bezpieczeństwem informacji. Absolwentka Programu LL.M. – prawo amerykańskie na Uniwersytecie Oregońskim w Oregonie, USA. Wspiera prawnie biznesy online w ich działalności. Pomaga przy tworzeniu sklepów online i wprowadzaniu e-produktów do sprzedaży online. Pokazuje, jak sprzedawać w sieci zgodnie z prawem. Autorka książki „Konkurs w social mediach. Jak przeprowadzić go zgodnie z prawem?” Na swoim blogu www.stojanowska.com/blog pomaga przedsiębiorcom zrozumieć zawiłości prawne.

Bibliografia

1. Komentarz do art. 394 [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, Warszawa 2023, Lex.
2. Komentarz do art. 394 [w:] Kodeks cywilny, Komentarz, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, Lex.
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21.04.2004 r., sygn. II CK 172/03, Lex nr 174163.
4. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11.05.2005 r., sygn. V CK 577/04, Lex nr 151167.
5. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30.05.2019 r., sygn. IV CSK 163/18, Lex nr 2686043.
6. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14.11.2022 r., I CSK 3743/22, Lex nr 3521190.
7. Wyrok Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 26.04.2007 r., XVII Amc 14/06, Lex nr 447619.