Egzosomy – przełom w medycynie estetycznej i pielęgnacji?

O egzosomach mówi się ostatnio na wszystkich najważniejszych światowych wydarzeniach z branży estetycznej. Ich unikatowa zdolność do modulacji procesów komórkowych oraz przekazywania składników odżywczych można wykorzystywać na wiele sposobów. To stawia egzosomy w centrum uwagi naukowców, producentów oraz specjalistów w dziedzinie estetyki.

Anna Gołąbek

Egzosomy to małe pęcherzyki o średnicy od 30 do 150 nm, wydzielane przez większość typów komórek. Powstają wewnątrz komórki w ciałach wielopęcherzykowych; a następnie są uwalniane do środowiska pozakomórkowego, gdy te ciała łączą się z błoną komórkową. Przenoszą różnorodne składniki, w tym białka, lipidy i kwas nukleinowy. Odgrywają kluczową rolę w komunikacji między komórkami i są zaangażowane w liczne procesy fizjologiczne.

Egzosomy zostały po raz pierwszy odkryte w latach 80. XX w., a ich potencjalne zastosowanie w medycynie estetycznej i kosmetyce zaczęto badać dekadę temu. Jednak na prawdziwe zainteresowanie ze strony branży beauty musiały poczekać aż do teraz.

Stosowane w postaci preparatów do zabiegów, kremów, serum i maseczek, egzosomy wykazują szereg korzyści terapeutycznych i przeciwstarzeniowych. Dzięki zawartości białek, lipidów i innych cząsteczek mogą pomóc w procesach gojenia, nawilżenia regeneracji skóry. Zwiększają produkcję kolagenu, zmniejszają stany zapalne i chronią skórę przed stresorami środowiskowymi, wzmacniając barierę skórną. Ponadto egzosomy mogą pomóc zwiększyć skuteczność innych składników aktywnych, takich jak kwas hialuronowy, peptydy i przeciwutleniacze.

Skąd biorą się egzosomy?

Egzosomy do zastosowania medycznego i kosmetycznego mogą być pozyskiwane z różnych źródeł; w tym – najbardziej kontrowersyjnie – z ludzkich tkanek i komórek.

• Ludzkie komórki: Egzosomy mogą pochodzić z różnych typów ludzkich komórek hodowanych w warunkach laboratoryjnych, w tym z tkanki tłuszczowej lub szpiku kostnego. Termin „hodowla komórkowa” odnosi się do procesu, w którym komórki są hodowane w kontrolowanych warunkach.
• Ludzkie płyny ustrojowe: Egzosomy mogą być również izolowane z ludzkich płynów ustrojowych, takich jak krew, ślina, mocz, płyn owodniowy i mleko matki. Tak pozyskane egzosomy są wykorzystywane do celów diagnostycznych.
• Inne źródła biologiczne: Źródła inne niż ludzkie, takie jak rośliny i mleko krów lub innych zwierząt są również wykorzystywane do produkcji egzosomów. Na przykład, egzosomy pochodzące z mleka bydlęcego są badane pod kątem ich potencjalnego zastosowania w podawaniu leków.

Wracając do kontrowersji – niektórzy producenci wykorzystują egzosomy pochodzące z takich źródeł jak tkanka pępowinowa (a dokładniej zawarta w niej galareta Whartona) i fibroblasty niemowlęcego napletka. Jedno i drugie jest bogatym źródłem mezenchymalnych komórek macierzystych (MSC) i w związku z tym ma ogromny potencjał regeneracyjny.

Zastosowania egzosomów w leczeniu i pielęgnacji skóry

Egzosomy już znalazły zastosowanie w licznych zabiegach medycyny estetycznej, a ich potencjał w tym zakresie jest nieustannie badany. Z racji tego, że skutecznie pobudzają syntezę kolagenu, wykorzystuje się je w zabiegach przeciwstarzeniowych, gdy celem jest redukcja zmarszczek i pobudzenie procesów regeneracji. Popularność zyskuje też stosowanie egzosomów na skórę głowy w terapiach, które mają powstrzymać wypadanie włosów. Warto jednak dodać, że ich skuteczność znacząco zwiększa połączenie z innym zabiegiem, takim jak np. mezoterapia mikroigłowa.

Gojenie ran i regeneracja tkanki

Egzosomy odgrywają istotną rolę w gojeniu się ran i regeneracji tkanki. Stwierdzono, że promują one angiogenezę – proces tworzenia nowych naczyń krwionośnych z już istniejących. Jest to kluczowe dla procesu gojenia, ponieważ zapewnia odpowiednie zaopatrzenie w krew niezbędne dla dostarczenia tlenu i składników odżywczych do miejsca rany. Ponadto, egzosomy mogą modulować odpowiedź zapalną, co jest istotne w początkowej fazie gojenia się ran. Poprzez zmniejszenie przewlekłego stanu zapalnego, ułatwiają też naturalny proces gojenia. Dzięki tym właściwościom pomagają likwidować blizny, w tym także blizny potrądzikowe.

Wzrost włosów

Egzosomy pochodzące od mezenchymalnych komórek macierzystych promują odrost włosów, przedłużając fazę anagenu (aktywną fazę wzrostu) mieszka włosowego. Uważa się, że poprzez przenoszenie czynników wzrostu i innych cząsteczek, egzosomy mogą stymulować aktywność komórek macierzystych w mieszku włosa; co prowadzi do pobudzenia jego wzrostu.

Łuszczyca

W przypadku łuszczycy uważa się, że egzosomy odgrywają rolę w nadmiernie aktywnej odpowiedzi immunologicznej prowadzącej do wystąpienia choroby. Nie znamy jeszcze dokładnego mechanizmu działania tego procesu. Niemniej jednak, niektóre badania sugerują, że egzosomy można wykorzystać do modulacji układu immunologicznego w celu zmniejszenia stanu zapalnego i poprawy zdrowia skóry.

Na przykład, egzosomy pochodzące od pewnego typu komórek odpornościowych (regulujących komórki T) wykazały zdolność do tłumienia stanu zapalnego u myszy z łuszczycowymi zmianami skórnymi. Egzosomy można także wykorzystać do dostarczania leków bezpośrednio do dotkniętych chorobą obszarów.

Atopowe Zapalenie Skóry

Przeprowadzone w Korei badania wykazały, że egzosomy pochodzące od komórek tłuszczowych (ASC-egzosomy) potrafią złagodzić objawy AZS i zmniejszać stan zapalny. Wspomagały też odbudowę bariery skórnej poprzez zwiększenie produkcji ceramidów i dihydroceramidów. Wskazuje to na możliwość wykorzystania ASC-egzosomów jako opcji leczenia AZS, zwłaszcza że dostępne terapie są ograniczone.

Egzosomy w profilaktyce anti-aging

Przeciwdziałanie starzeniu się skóry to jedno z głównych zadań branży estetycznej. Wydaje się, że egzosomy mają w tym zakresie sporo do zaoferowania.  Mogą one bowiem przenosić czynniki wzrostu i inne cząsteczki sygnałowe, które stymulują fibroblasty do produkcji kolagenu oraz poprawy struktury i elastyczności skóry.

Co więcej, egzosomy mogą również zwalczać stres oksydacyjny, często prowadzący do przedwczesnego starzenia się. Zawierają one przeciwutleniacze, które neutralizują wolne rodniki, znane z powodowania uszkodzeń komórek skóry. Dodatkowo, egzosomy mogą pomóc w zwalczaniu przewlekłych stanów zapalnych, często związanych z procesem starzenia. Ich rola w ułatwianiu komunikacji komórkowej jest szczególnie korzystna dla naprawy różnego rodzaju uszkodzeń skóry.

Proces starzenia wiąże się z akumulacją uszkodzeń w komórkach, co prowadzi do trwałego zatrzymania cyklu komórkowego. Egzosomy zawierają biologicznie aktywne białka i informacje genetyczne, które odgrywają ważną rolę w opóźnianiu starzenia komórek.

Na przykład, mogą one opóźniać starzenie komórek poprzez hamowanie syntezy czynnika starzenia się – β-galaktozydazy (SA-β-Gal). Jednocześnie promują syntezę koenzymu NAD+; cząsteczki kluczowej dla pracy mitochondriów, której niestety ubywa nam z wiekiem oraz pod wpływem stresu oksydacyjnego.

Badania wykazały, że egzosomy wyizolowane z ludzkich fibroblastów skóry i wprowadzone do mysiego modelu fotostarzenia skóry powodowały znaczące zmniejszenie ekspresji enzymu MMP-1, niszczącego kolagen. Zwiększały natomiast ekspresję prokolagenu typu I.

Reasumując, egzosomy prezentują się jako obiecująca innowacja w medycynie estetycznej. Dzięki swoim unikatowym właściwościom mogą przyczynić się do poprawy stanu skóry i ułatwić leczenie różnych problemów dermatologicznych. Warto zwrócić uwagę na najnowsze produkty, bieżące badania i rozwój technologii związanych z egzosomami; ponieważ mogą one mieć znaczący wpływ na przyszłość branży estetycznej.

Bibliografia:

1. Zhang B, Gong J, He L, Khan A, Xiong T, Shen H, Li Z., Exosomes based advancements for application in medical aesthetics, Front Bioeng Biotechnol., grudzień 2022
2. Thakur, A.; Shah, D.; Rai, D.; Parra, D.C.; Pathikonda, S.; Kurilova, S.; Cili, A. Therapeutic Values of Exosomes in Cosmetics, Skin Care, Tissue Regen

#komórki macierzyste #anti aging #mezenchymalne komórki macierzyste #zastosowanie egzosomów