Dermatic.pl Aesthetic Business

Badania laboratoryjne, na które warto wysłać klienta przed zabiegiem estetycznym

trendbook 1200x300
, ten tekst przeczytasz w: 6 minuty
Badania biochemiczne jako uzupełnienie objawowego opisu choroby weszły do praktyki medycznej na przełomie XIX i XX wielu. Ze względu na swój całkowicie odmienny charakter w stosunku do tradycyjnych metod badania pacjenta przyjęło się określanie ich jako badań dodatkowych. Badania te są jednak bardzo pomocne w rozpoznaniu problemu, z jakim boryka się klient. A tym samym są niezbędnym elementem w doborze skutecznej terapii, czy zabiegu z zakresu medycyny estetycznej.

dr n. med. Marta Bednarek

Budowa, funkcjonowanie i wygląd skóry to wypadkowa wielu czynników endo- i egzogennych zmieniających się w poszczególnych etapach życia. Skóra to narząd wyposażony w liczne receptory hormonalne. Jej stan zależy od hormonów tarczycy, przysadki, a zwłaszcza hormonów steroidowych, odgrywających główną rolę w regulacji m. in. procesów melanogenezy, lipogenezy, czy lipolizy.

Skóra to narząd wyposażony w liczne receptory hormonalne. Jej stan zależy od hormonów tarczycy, przysadki, a zwłaszcza hormonów steroidowych, odgrywających główną rolę w regulacji m. in. procesów melanogenezy, lipogenezy, czy lipolizy.

Regulacji hormonalnej w naszym organizmie podlega mnóstwo procesów.

Jednym z nich jest melanogeneza, ulegająca nasileniu pod wpływem hormonów płciowych. Widoczne zmiany hiperpigmentacyjne na skórze widoczne są w okresie ciąży, stosowania antykoncepcji hormonalnej. Czy też podczas hormonalnej terapii zastępczej w okresie okołomenopauzalnym. Wśród zmian melanocytowych związanych z zaburzeniami hormonalnymi ustroju należy wymienić najczęściej występujące: piegi, plamy soczewicowate, plamy typu cafe au lait oraz plamy melanocytowe błon śluzowych.

alt="badania laboratoryjne przez zabiegiem estetycznym"
Shidlovski/shutterstock.com

Nadmiar hormonów steroidowych stymuluje gruczoły łojowe, co prowadzi do łojotoku, sprzyja trądzikowi. Wpływ na cerę trądzikową mogą mieć m.in. takie schorzenia jak zespół policystycznych jajników, przerost nadnerczy, czy zespół Cushinga. Sporym wyzwaniem jest nadmierne wydzielanie prolaktyny (hiperprolaktynemia). Spowodowane przez guzy prolaktynowe, np. prolaktynoma (hiperprolaktynemia patologiczna) lub poprzez zwiększone wydzielanie prolaktyny (hipeprolaktynemia czynnościowa).

Hiperprolaktynemia czynnościowa nazywana również reaktywną, może być spowodowana niedoczynnością tarczycy, niewydolnością wątroby. Często ma również pochodzenie polekowe. Wydzielanie prolaktyny jest pobudzane m.in. przez: spadek estrogenów (np. ciąża, hormonalna terapia zastępcza), sen, stres, wysiłek fizyczny, dietę wysokobiałkową i wysokotłuszczową.

Następnie TRH (hormon uwalniający tyreotropinę), np. w pierwotnej niedoczynności tarczycy. A także niektóre leki, m. in. antagonistów receptora dopaminowego.

Hiperprolaktynemia czynnościowa nazywana również reaktywną, może być spowodowana niedoczynnością tarczycy, niewydolnością wątroby. Często ma również pochodzenie polekowe.

Kliniczne objawy

zależą od płci, poziomu prolaktyny oraz przyczyny hiperprolaktynemii. U kobiet umiarkowane stężenia PRL powodują zmniejszenie libido, nieregularność miesiączek. A także bezpłodność, zespół napięcia miesiączkowego, umiarkowany hirsutyzm, wzrost masy ciała oraz skłonność do obrzęków. 30% kobiet z zespołem policystycznych jajników (polycystic ovary syndrome – PCOS) towarzyszy podwyższone stężenie prolaktyny.

Zespół policystycznych jajników (PCOS) to powszechne zaburzenie endokrynologiczne, które może powodować podwyższony poziom męskich hormonów (androgenów) u kobiet. Powodując nieregularne miesiączki lub ich brak, obfite miesiączki, trądzik, ból miednicy, nadmierne owłosienie twarzy i ciała oraz łaty o ciemnej, aksamitnej skórze.

W przypadku pacjentek z PCOS – oprócz poziomu prolaktyny – należy dodatkowo kontrolować poziom testosteronu (całkowitego oraz wolnego), andronstendionu, siarczanu dehydroepiandrosteronu (DHEAS) oraz 17-hydroksyprogesteronu (17-OGP). Oceny tych hormonów dokonuje się pomiędzy 4-6 dniem cyklu miesiączkowego, z krwi pełnej pobieranej w godzinach porannych.

W przypadku pacjentek z PCOS – oprócz poziomu prolaktyny – należy dodatkowo kontrolować poziom testosteronu (całkowitego oraz wolnego), andronstendionu, siarczanu dehydroepiandrosteronu (DHEAS) oraz 17-hydroksyprogesteronu (17-OGP).

Sporo publikacji wskazuje również na korelację pomiędzy zwiększeniem poziomu DHEAS, 17-OHP, 17β-estradiolu, FSH, LH, prolaktyny a trądzikiem pospolitym Acne v.ulgaris. Może warto pokierować klientkę do endokrynologa lub ginekologa w celu wykonania panelu badań hormonalnych w momencie długo utrzymujących się zmian trądzikowych lub nawracającego problemu. Dodatkowo, gdy zmiany zapalne w obrębie skóry ciała lub włosów mają charakter aktywnych wykwitów o treści ropnej zasadne może być wykonanie wymazu ze zmienionej chorobowo skóry.

Badanie mikrobiologiczne

Na podstawie wykonanej hodowli bakteryjnej wyniku z obrazu mikroskopowego, a także wykonanego antybiogramu (sprawdzenia na jakie antybiotyki jest wrażliwa bakteria powodująca stan zapalny) – antybiotykoterapia celowana wydaje się być naprawdę skuteczna. Pamiętajmy jednak, że kluczową rolą w prawidłowo otrzymanym wyniku jest przygotowanie klienta do badania mikrobiologicznego. Miejsce, z którego pobierane są wymazy lub zeskrobiny nie powinno być odkażane, badanie powinno być wykonywane przed włączeniem leczenia.

Wykonanie wymazu ze skóry w kierunku badań bakteriologicznych (zakażenia bakteryjne) oraz pobranie zeskrobin skórnych w kierunku badań mikologicznych (zakażenia grzybicze) wydaje się tym bardziej zasadne. Szczególnie gdy nie do końca jesteśmy przekonani czy problem skórny klienta nie ma podłoża drobnoustrojowego.

Wykonanie wymazu ze skóry w kierunku badań bakteriologicznych (zakażenia bakteryjne) oraz pobranie zeskrobin skórnych w kierunku badań mikologicznych (zakażenia grzybicze) wydaje się tym bardziej zasadne.

Główne przyczyny wydzielania kortyzolu (endogenny zespół Cushinga) to choroba Cushinga. Czyli nadmierne wytwarzanie ACTH przez gruczolaka przysadki, rak płaskokomórkowy płuc, zespół ektopowego wydzielania CRH. W zespole Cushinga oprócz hipokortyzolemii obserwuje się zaburzenia dobowego rytmu wydzielania kortyzolu. Fizjologicznie najwyższe stężenie kortyzolu stwierdza się ok. godziny 8. W godzinach popołudniowych występuje spadek o co najmniej 50% w stosunku do godzin rannych.

Estrogeny

Lipodystrofia, obrzękowo-włókniejące zwyrodnienie tkanki łącznej – w kosmetologii znane jako skórka pomarańczowa – określają defekt estetyczny potocznie zwany cellulitem. Za najważniejszy czynnik etiologiczny cellulitu uważa się estrogeny. Hormony te odpowiedzialne są za rozszerzenie naczyń krwionośnych i limfatycznych, obrzęk tkanek oraz zaburzenia w metabolizmie lipidów.

alt="badania laboratoryjne przez zabiegiem estetycznym"
M-SUR/shutterstock.com

Zmiany w układzie hormonalnym kobiet, w szczególności w okresie dojrzewania, ciąży oraz menopauzy, jest to czynnik predysponujący do pojawienia się pierwszych objawów cellulitu. Endogenne estrogeny (17β-estradiol, estron i estriol), to hormony steroidowe. Strukturalnie wywodzące się z cholesterolu. Hormony te uwalniane są w wolnej postaci. I tylko w takiej formie wykazują aktywność biologiczną. We krwi natomiast pozostają związane z białkami surowicy.

Kluczową rolą estrogenów jest wpływ na kształtowanie się układu rozrodczego oraz cech płciowych (zarówno u kobiet jak i u mężczyzn). Wpływają one na przepuszczalność błon komórkowych, zwiększają nawodnienie tkanek, poprawiają elastyczność skóry i funkcjonowanie błon śluzowych. Estrogeny mają również ogromny wpływ na funkcjonowanie skóry i jej przydatków.

Estrogeny wpływają na przepuszczalność błon komórkowych, zwiększają nawodnienie tkanek, poprawiają elastyczność skóry i funkcjonowanie błon śluzowych. Mają również ogromny wpływ na funkcjonowanie skóry i jej przydatków.

Mówiąc o cellulicie warto zwrócić również uwagę, iż lipogeneza komórek tłuszczowych jest pobudzana również przez insulinę oraz prolaktynę. Rozpad tych komórek zachodzi pod wpływem amin katecholowych, estrogenu, progesteronu, hormonu luteinizującego (LH) i testosteronu. Warto kontrolować te parametry, gdy mówimy o skuteczności terapii cellulitu.

Przekwitanie – zmiana gospodarki hormonalnej
alt="badania laboratoryjne przez zabiegiem estetycznym"
Albina Gavrilovic/shutterstock.com

Należy pamiętać, iż menopauza i hormonalna terapia zastępcza – wg najnowszych danych występująca ok. 50. roku życia – to następstwo fizjologicznej niewydolności jajników. Spowodowanej zmniejszoną zdolnością wyzwalania bodźców z podwzgórza.

Co za tym idzie dochodzi do zmiany gospodarki hormonalnej. Zwiększa się wydzielanie folikulotropiny i luteinym, zaś zmniejsza się stężenie 17βestradiolu przy całkowitym braku progesteronu.

Zaburzenia hormonalne okresu przekwitania w sposób widoczny odbijają się na wyglądzie i właściwościach biofizycznych skóry i przydatków. Oprócz zaburzeń barwnikowych, pojawia się atrofia wszystkich warstw naskórka, spowolnienie podziałów komórek i syntezy lipidów.

Zmniejsza się synteza włókien kolagenowych i elastycznych oraz glikozaminoglikanów. W następstwie tych wszystkich zmian skóra staje się cienka, sucha, mało elastyczna i pobruzdowana.

Klienci trychologiczni

W przypadków klientów trychologicznych, aby odpowiednio dobrać zabiegi oraz kuracje niezwykle ważnym jest odpowiednio rozpoznana przyczyna np. wypadania włosa. Najczęściej w gabinetach medycyny estetycznej terapii poddają się osoby z łysieniem telogenowym lub łysieniem adrogenowym. Aby podjąć odpowiednie kroki niezbędne jest potwierdzenie lub wykluczenie przyczyny problemu.

Łysienie telogenowe może mieć kilka podłóż: psychogenne, niedoborowe lub hormonalne (niedoczynność lub nadczynność tarczycy). Dlatego też warto przeanalizować aktualną morfologię i zwrócić uwagę na RBC, hematokryt i MCV. Celem jest ewentualna diagnostyka niedokrwistości mikrocytarnej (z niedoboru żelaza) lub makroctytarnej (z niedoboru witaminy B12 i kwasu foliowego).

W przypadku niedokrwistości z niedoboru żelaza warto pokierować klienta do lekarza w celu sprawdzenia gospodarki żelazem. Zalecane jest zbadanie poziomu żelaza, ferrytyny oraz TIBC – zdolności wiązania żelaza.

Najczęściej w gabinetach medycyny estetycznej terapii poddają się osoby z łysieniem telogenowym lub łysieniem adrogenowym. Aby podjąć odpowiednie kroki niezbędne jest potwierdzenie lub wykluczenie przyczyny problemu.

alt="badania laboratoryjne przez zabiegiem estetycznym"
Innovative Creation/shutterstock.com

Problem łysienia telogenowego dotyczy bardzo często również pacjentów z niedoczynnością lub nadczynnością tarczycy. Warto wtedy wykonać podstawowy panel trychologiczny, czyli TSH (tyreotropiny), ft3 (trijodotyronina) i ft4 (tyroksyna). A także ocenić pracę jajników, sprawdzić poziom hormonów FSH i LH.

Ważne w ustaleniu przyczyn łysienia androgenowego jest oznaczenie stężenia poszczególnych hormonów odpowiedzialnych za utratę i pogorszenie stanu włosów.

Zaleca się oznaczenie w surowicy krwi stężenia wolnego (FT) i całkowitego (TT) testosteronu. Także aktywnej formy testosteronu – dihydrotestosteronu (DHT), dihydroepiandrosteronu (DHEA) oraz estrogenów (estradiol, E2).

Potwierdzenie łysienia androgenowego wymaga także wykonania mikroskopowego badania włosów. Określa się w nim odsetek włosów rosnących i nierosnących (badanie trichologiczne) oraz wykonania biopsji skóry głowy. Keratozy skóry glowy takie jak łojotok, czy łupież często przebiegają z hiperprolaktynemią lub hiperkortyzolemią.

Zawsze jednak miejmy z tyłu głowy pewną mądrość: – pamiętajmy, że do gabinetu nie przychodzi wynik, a pacjent/klient.

Diagnostyka laboratoryjna

to narzędzie diagnostyczne, które jest tak samo ważne jak diagnostyka obrazowa, czy badanie przedmiotowe. Analiza wyników badań laboratoryjnych pozwala nam dopełnić obraz klienta. Zawsze jednak miejmy z tyłu głowy pewną mądrość: – pamiętajmy, że do gabinetu nie przychodzi wynik, a pacjent/klient.

dr n. med. Marta Bednarek

Absolwentka Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, trycholog, członek ICATA, szkoleniowiec, współtwórczyni Gdańskiej Akademii Trychologii Praktycznej. Prowadzi indywidualną opiekę trychologiczną w Gdańsku.

Pobierz materiały edukacyjne
Facebook Instagram Youtube Spotify