Co znajdziesz w artykule?
Wykonywanie zabiegów estetycznych wymaga nie tylko podstawowych znajomości anatomii człowieka i innych działów medycyny, ale również ma charakter interdyscyplinarny. Nie chodzi tylko o zminimalizowanie ryzyka wystąpienia niepożądanego skutku, ale również o osiągnięcie spodziewanego efektu estetycznego.
Sławomir Bernard Wolfram
Pojawiają się dwie płaszczyzny
Z jednej strony zabieg estetyczny (sensu largo) ma na celu niewywołanie uszczerbku dla zdrowia. A co za tym idzie niespowodowanie szkody niemajątkowej. Z drugiej strony – jego celem jest osiągnięcie ściśle określonego rezultatu (poprawa wad urody, eliminacja tzw. błędu piękności). Zabieg estetyczny, który nie spełni tych postulatów, będzie traktowany na gruncie prawa jako czyn zabroniony (delikt), który może rodzić odpowiedzialność jego wykonawcy.
Do rozważenia pozostają dwie kwestie odpowiedzialności – cywilna i karna. Należy zwrócić uwagę, że w przypadku wystąpienia odpowiedzialności karnej zawsze powstaje odpowiedzialność cywilna. Jednak odpowiedzialność cywilna nie powoduje automatycznie powstania odpowiedzialności karnej.
Innymi słowy – jeżeli zostanie popełnione przestępstwo na szkodę określonej osoby, na której ciele wadliwie wykonano zabieg estetyczny, to zawsze pokrzywdzony będzie mógł dochodzić swoich roszczeń na gruncie cywilnym.
W przypadku wystąpienia odpowiedzialności karnej zawsze powstaje odpowiedzialność cywilna. Jednak odpowiedzialność cywilna nie powoduje automatycznie powstania odpowiedzialności karnej.
Z drugiej strony nie każdy błędnie wykonany zabieg, którego skutkiem będzie odpowiedzialność cywilna, doprowadzi do wyczerpania znamion czynu zabronionego na gruncie odpowiedzialności karnej.
Gdy przyjrzymy się w odpowiedzialności cywilnej za źle wykonany zabieg estetyczny, to pojawiają się dwie zasadnicze podstawy.
Odpowiedzialność deliktowa i kontraktowa
Pierwsza z nich została uregulowana w art. 415 k.c., który stanowi: „kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę obowiązany jest do jej naprawienia”. Na gruncie tego rodzaju odpowiedzialności mamy również do czynienia ze spowodowaniem szkody na osobie, która rozbija się na jej dwa rodzaje: odpowiedzialność za szkodę majątkową i niemajątkową.
Kodeks cywilny wskazuje zasadniczo tutaj dwa przepisy art. 444 k.c. i 445 k.c. Pierwszy z nich dotyczy szkody na osobie i stanowi, że w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty.
Drugi, reguluje obowiązek zapłaty zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w przypadku spowodowania szkody na osobie. Ujmując to obrazowo, naprawienie szkody obejmuje zwrot poniesionych wszystkich wydatków, które należy udowodnić np. fakturami. Zaś zadośćuczynienie ma charakter ocenny i pozostawiony przez ustawodawcę uznaniu sądowemu.
Naprawienie szkody obejmuje zwrot poniesionych wszystkich wydatków, które należy udowodnić np. fakturami. Zaś zadośćuczynienie ma charakter ocenny i pozostawiony przez ustawodawcę uznaniu sądowemu.
Na wokandach sądów znalazło się wiele spraw, które dotyczyły błędów przy wykonywaniu zabiegów estetycznych powodujących szkodę na osobie. W sprawie rozpoznawanej przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu powódka poddała się zabiegowi mikrodermabrazji. Efekt zabiegu nie był zadowalający, w związku z czym kosmetolożka użyła kwasu nakładając go na twarzy powódki w celu usunięcia pozostałych zmian skórnych. W efekcie doszło do poparzenia chemicznego twarzy powódki.
Widoczne były liczne nieregularne rany oparzeniowe, miejscami sączące, umiejscowione w okolicy czoła, policzków, nosa i podbródka. Pod złuszczającymi się strupkami widoczny był różowy, ściemniały naskórek. Powódka była zmuszona do podjęcia specjalistycznego leczenia skutków doznanych poparzeń.
Orzekając o wysokości należnego powódce zadośćuczynienia z tytułu doznanej krzywdy sąd uznał, że odpowiednią kwotą rekompensującą doznane przez powódkę cierpienia fizyczne oraz negatywne doznania psychiczne jest kwota 30.000 zł. Dodatkowo powódce przyznano na podstawie przedstawionych rachunków kwotę 1.956,58 zł tytułem poniesionych kosztów leczenia.
Nie zawsze wykonawca
Odpowiedzialność cywilna nie zawsze jednak będzie bezpośrednio dotykała wykonawcy zabiegu estetycznego. W przypadku, gdy zabieg będzie przeprowadzony przez pracownika salonu, odpowiedzialność spoczywa nie na nim, a na pracodawcy. Zgodnie z art. 430 k.c. „kto na własny rachunek powierza wykonanie czynności osobie, która przy wykonywaniu tej czynności podlega jego kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną z winy tej osoby przy wykonywaniu powierzonej jej czynności”.
W przypadku, gdy zabieg będzie przeprowadzony przez pracownika salonu, odpowiedzialność spoczywa nie na nim, a na pracodawcy.
Sąd w Piotrkowie Tryb. rozpoznawał sprawę, gdzie powódka poddała się zabiegowi makijażu permanentnego, kreski na powiekach i okolic ust. Został on wadliwie przeprowadzony przez pracownika salonu kosmetycznego. W wyniku tego u powódki powstały plamy po obu stronach oczodołu wynikające z niekontrolowanego uderzania igłą z barwnikiem poza obręb wykonywanego zabiegu. Doszło również do oszpecenia ust poprzez karykaturalne ich obrysowanie.
Pozwana prowadziła swoją działalność pod nazwą „usługi krawieckie” i zatrudniała na podstawie umowy o pracę osobę, która zabieg ten wykonała. Sąd przyznał powódce tytułem zadośćuczynienia kwotę 3 500 złotych.
Na tle tego rozstrzygnięcia należy zwrócić uwagę, że sądy mogą uznać, iż pomimo zatrudnienia w salonie estetycznym osoby na podstawie zlecenia, będzie to umowa o pracę. Stanie się tak w przypadku, gdy analizując czynności faktyczne, sąd uzna, iż „zleceniobiorca” zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz właściciela salonu i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez niego, za ustalonym wynagrodzeniem (por. art. 22 § 1 k.p.)
Odpowiedzialność karna
przy wykonywaniu zabiegów estetycznych najczęściej będzie miała miejsce wówczas, gdy dojdzie do powstania uszkodzenia ciała lub uszczerbku na zdrowiu. Zasadniczo zastosowanie będą miały przepisy art. 156 k.k. i 157 k.k.
Odpowiedzialności karnej z art. 156 k.k. będzie podlegała osoba, która spowoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu. Szczególnie należy mieć na względzie z punktu widzenia zabiegów estetycznych taki skutek tego uszczerbku, który prowadzi do utraty wzroku albo trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała.
W zasadniczej większości przypadków sprawca będzie działał nieumyślnie, co determinuje sankcję karną do 3 lat pozbawienia wolności. W przypadku zaś umyślnego działania (lub zaniechania) jest to już zbrodnia. A zatem zagrożenie karą pozbawienia wolności od lat 3 do 15 lat.
Średni lub lekki uszczerbek na zdrowiu
Niemniej jednak najczęściej występującym skutkiem przy wykonywaniu zabiegów estetycznych będzie spowodowanie średniego lub lekkiego uszczerbku na zdrowiu. Czyn ten jest penalizowany w art. 157 k.k. posługuje się kryterium spowodowania naruszenia czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia powyżej 7 dni albo poniżej tego czasu.
Chodzi o takie naruszenie narządu ciała (np. skóry) albo rozstrój zdrowia (np. zakażenie), które spowoduje dysfunkcję danego narządu przez okres co najmniej 7 dni. Nie ma zatem znaczenia, że pokrzywdzony będzie korzystał z zasiłku chorobowego przez nawet znacznie dłuższy okres albo jego hospitalizacja była dłuższa niż 7 dni.
Chodzi o takie naruszenie narządu ciała (np. skóry) albo rozstrój zdrowia (np. zakażenie), które spowoduje dysfunkcję danego narządu przez okres co najmniej 7 dni.
W tym przypadku zwrócić należy uwagę, że każdy zabieg powoduje uszczerbek na zdrowiu. Dochodzi bowiem zwykle do ingerencji w ciało człowieka; czy to powierzchniowo (np. zabiegi kwasem), czy też poprzez naruszenie ciągłości tkanek (np. iniekcja osocza bogatopłytkowego). Jednak uzyskując zgodę osoby zamierzającej się poddać danemu zabiegowi estetycznemu, która jest zgodą poinformowaną (należycie objaśniającą ryzyko zabiegu) i uświadomioną (należyte zrozumienie skutków zabiegu), dochodzi do powstania tzw. legalności pierwotnej zabiegu, który przeprowadzony lege artis staje się zgodny z prawem.
Sławomir Bernard Wolfram
Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Ukończył studia podyplomowe na UMK w Toruniu na kierunku prawa medycznego. Odbył aplikację sądową zakończoną egzaminem sędziowskim w 2007 roku. Od 2008 roku adwokat Okręgowej Rady Adwokackiej w Płocku. Od 2014 r. doktorant w Katedrze Prawa Ubezpieczeniowego Zakładu Prawa Medycznego UMK w Toruniu. Prowadzi kancelarię adwokacką, koncentruje się na praktycznych i prawnych aspektach zabiegów medycznych.
