Co znajdziesz w artykule?
Budowa, funkcjonowanie i wygląd skóry głowy oraz włosów są wynikiem działania wielu czynników endogennych i egzogennych, zmieniających się w różnych okresach życia. Zdrowie organizmu oraz dobre samopoczucie jest uzależnione od równowagi układu hormonalnego. W momencie zachwiania równowagi w jego funkcjonowaniu pojawiają się problemy z wyglądem oraz samopoczuciem.
dr n. med. Marta Bednarek, an. lab Przemysław Wołowczyk
Hormony produkowane są przez gruczoły dokrewne, które pełnią rolę przekaźników pomiędzy układem hormonalnym i nerwowym a resztą organizmu. Narządem nadrzędnym jest podwzgórze, produkujące hormony takie jak wazopresyna oraz oksytocyna. Neurony podwzgórza uwalniają też neurohormony, które są transportowane drogą naczyń krwionośnych przez przysadkowy układ wrotny do przedniego płata przysadki, gdzie liberyny (RH-releasing hormones) stymulują lub statyny (R-IH, release inhibiting hormones) hamują wydzielanie odpowiednich hormonów przysadki. Uwalnianie z podwzgórza hormonów jest regulowane przez pętle ujemnych sprzężeń zwrotnych między podwzgórzem, przysadką a obwodowym gruczołem dokrewnych takim jak: tarczyca, narządy płciowe, czy nadnercza.
Ośrodkiem nadrzędnym kontrolującym wydzielanie hormonów podwzgórzowych, a tym samym podlegających mu gruczołów dokrewnych jest centralny system nerwowy. Efektem tej regulacji jest pulsacyjny charakter oraz dobowy rytm wydzielania hormonów np. kortykotropiny (ACTH), prolaktyny (PRL), czy hormonu wzrostu (GH).
Przyczyny zachwiania gospodarki hormonalnej
Jedną z przyczyn problemów z włosami są hormony, które odpowiadają za stan i kondycję włosa, a tym samym za łysienie, m.in. testosteron, dihydrotestosteron, estrogen, progesteron oraz tyroksyna. Hormony te są kluczowe dla cyklu wzrostu włosa.
Estrogeny pełnią ważną rolę w organizmie kobiety. Odpowiadają one za zmniejszenie owłosienia na ciele, ale jednocześnie odpowiadają za dużą ilość włosów na głowie. Hormony te wydłużają fazy wzrostu włosa, zapobiegają ich utracie oraz stymulują powstawanie nowych. W okresie ciąży poziom estrogenów jest bardzo wysoki. Włosy są piękne i lśniące. Po porodzie poziom ich spada, w efekcie włosy zaczynają się przerzedzać. W stanie równowagi między poziomem estrogenów i progesteronów mieszki włosowe funkcjonują poprawnie. W przypadku stosowania antykoncepcji doustnej oraz leków zawierających estrogen może dojść do zachwiania równowagi. Innymi słowy – do przerzedzenia oraz łamliwości włosów.
Jedną z przyczyn problemów z włosami są hormony, które odpowiadają za stan i kondycję włosa, a tym samym za łysienie, m.in. testosteron, dihydrotestosteron, estrogen, progesteron oraz tyroksyna.
Hormony a tarczyca
Nieprawidłowo funkcjonująca tarczyca produkuje zbyt duże (w nadczynności tarczycy, chorobie Gravesa-Basedowa) lub zbyt małe (w niedoczynności tarczycy) ilości hormonów. Do hormonów tarczycy zalicza się m.in. trójjodotyroninę oraz tyroksynę, które najczęściej kojarzone są z wypadaniem włosów. Niedoczynność tarczycy wpływa na spowolnienie tempa przemian metabolicznych w komórkach organizmu oraz w komórkach włosa. Powoduje to m.in. spóźnienie wyrastania nowych włosów, wypadanie włosów, a także niekorzystny wygląd włosa. Włosy takie stają się matowe, szorstkie i łamliwe. Tryroksyna, podobnie jak prolaktyna reguluje również wydzielanie łoju. Bardzo często zaburzenia hormonalne leżą u podłoża łojotoku, czy łojotokowego zapalenia skóry (ŁZS).
Prolaktyka a hormony
Prolaktyna (PRL) wydzielana jest przez komórki laktotropowe przedniego płata przysadki. U kobiet stężenie PRL wykazuje wahania zgodnie ze stężeniem estrogenów i progesteronu. Mianowicie wzrost tego hormonu następuje w drugiej fazie cyklu miesiączkowego, w czasie ciąży oraz podczas karmienia piersią. Nadmierne wydzielanie prolaktyny może występować na skutek spadku stężenia dopaminy lub produkcji hormonu przez gruczolaka przysadki. Hiperprolaktynemia wywołuje u kobiet zaburzenia miesiączkowania, hipogonadyzm oraz mlekotok. U mężczyzn przy wysokim stężeniu prolaktyny obserwuje się spadek libido, hipogonadyzm, czy ginekomastie. Podwyższony poziom prolaktyny obserwuje się u pacjentów z łojotokiem skóry owłosionej głowy, niedoczynnością tarczycy oraz w ŁZS.
Należy pamiętać, iż najlepiej dobrana kuracja oraz zabiegi trychologiczne nie przyniosą pożądanego rezultatu bez wyrównania zaburzonej gospodarki hormonalnej.
Łysienie a hormony
Hormonem odpowiedzialnym za rozwój łysienia androgenowego jest testosteron – męski hormon płciowy. Testosteron to męski hormon płciowy produkowany przez komórki Leydiga znajdujące się w jądrach. Wpływa on przez swoje receptory na proces rozwoju włosów. Stymuluje bowiem ich rozwój na twarzy i okolicach płciowych, a hamując ich wzrost na głowie. Włosy wypadają wtedy, gdy na mieszki działa testosteron przekształcony pod wpływem enzymu (5-alfa reduktaza) na DHT (Dihydrotestosteron). To właśnie ta substancja jest przyczyną łysienia. U kobiet, u których łysienie typu męskiego przytrafia się w 10%, poziom testosteronu nie zawsze jest przekroczony w widoczny sposób. Zdarza się, że są to wielkości rzędu błędu w obliczeniach.
Podsumowując…
Należy pamiętać, iż najlepiej dobrana kuracja oraz zabiegi trychologiczne nie przyniosą pożądanego rezultatu bez wyrównania zaburzonej gospodarki hormonalnej. Stąd bardzo często w przypadku analizy stanu skóry głowy oraz włosów, potrzebna jest konsultacja dermatologiczna lub endokrynologiczna i rozszerzenie diagnostyki przez lekarza specjalistę.
dr n. med. Marta Bednarek
Absolwentka Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, trycholog, członek ICATA, szkoleniowiec, współtwórczyni Gdańskiej Akademii Trychologii Praktycznej, właścicielka Kliniki Kosmetologii i Trychologii Esthetic w Gdańsku.
an. lab Przemysław Wołowczyk
Trycholog, członek Polskiego Stowarzyszenia Trychologicznego, szkoleniowiec, współtwórca Gdańskiej Akademii Trychologii Praktycznej, właściciel Gabinetu Trychologicznego w Gdańsku.
