Problemy skóry głowy oraz włosów są coraz bardziej powszechne. Wpływa na to kilka elementów m.in. wszechobecny stres, a co za tym idzie częstsze zaburzenia hormonalne. Generujące problemy skóry głowy jak i problem nadmiernego wypadania włosów. Tempo pracy oraz życia powoduje również zaburzenia niedoboru lub wchłanialności pewnej grupy składników niezbędnych do procesów metabolicznych naszego organizmu.
dr n. med. Marta Bednarek
Borykając się czy to z problemem nawracającego łupieżu lub łojotoku, czy z problemem wzmożonej utraty włosów lub łysienia stajemy przed dylematem jakim kuracjom trychologicznym się poddać. Dzisiaj przedstawię składniki aktywne, na które warto zwrócić uwagę dobierając szampon, odżywkę, maskę lub ampułkę do problemu trychologicznego.
Co znajdziesz w artykule?
Oczyszczanie skóry
Peelingi polecane są do oczyszczania każdego rodzaju skóry głowy. Bardzo skuteczne są żele keratolityczne zawierające mocznik w stężeniu 30% lub 40%. Zmiękcza on skórę i zwiększa jej przepuszczalność, ułatwiając wnikanie w głąb skóry substancji aktywnych.
Dodatkowo preparaty tego typu posiadają właściwości nawilżające. Dzięki temu idealnie sprawdzają się do pielęgnacji cery suchej, a także atopowej, wrażliwej i alergicznej. Złuszcza skórę, nie podrażniając jej. A więc w wyższym stężeniu może bezpiecznie złuszczać martwe komórki.
W sytuacji, gdy krystalizacja skóry jest znacząca warto zastosować produkt czyszczący z zawartością kwasu AHA o pH 5.0. Zapewni nam złuszczenie zalegającej wydzieliny i zrogowaciałego naskórka.
W sytuacji, gdy krystalizacja skóry jest znacząca warto zastosować produkt czyszczący z zawartością kwasu AHA o pH 5.0. Zapewni nam złuszczenie zalegającej wydzieliny i zrogowaciałego naskórka. W ten sposób skóra jest dotleniona, pory skórne udrożnione, a grudki łojowe są wyeliminowane. Warto zwrócić uwagę, aby preparaty te były wzbogacone również o substancje, które już na tym etapie pielęgnacyjnym wspomogą kuracje trychologiczne.
Warto zwrócić uwagę na takie składniki jak ekstrakt z winorośli właściwej (Vitisvinifera), ekstrakt z męczennicy wielkiej (Passiflora Incarnata), czy ekstrakt z ananasa (Ananas comosus L.). Działają one przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie i przeciwhistaminowo. Wszystkie te składniki wykazują właściwości ochronne skóry w procesach złuszczania. A dodatkowo ekstrakt z winogrom pobudza wzrost włosa.
Odżywianie
Na początku skupmy się na składnikach aktywnych, które mają zastosowanie w problemach skóry głowy. Problem przesuszonej i wrażliwej skóry głowy występuje często m.in. w przypadku osób z chorobami tarczycy lub osób z nieodpowiednio dobraną pielęgnacją domową.
Skuteczny w odżywieniu odwodnionej i wrażliwej skóry głowy jest ekstrakt z owsa (avenasativaextract). Owies jest gatunkiem zboża bogatym w składniki odżywcze i ogromnym sprzymierzeńcem, który natura oferuje nam do pielęgnacji naszej skóry i włosów. Jego źdźbła i ziarniaki zawierają 12-18% białka, 4-7% tłuszczu i 40% skrobi.
Następnie węglowodany, związki mineralne (wapń, żelazo, fosfor) oraz witaminy (E, B1, B2, PP). Ekstrakt ten jest bogaty w polisacharydy i krzemionkę. Jest ona dobrze rozpuszczalna w wodzie, dlatego też idealnie łagodzi skórę głowy, niweluje swędzenie skóry, a także łagodzi uczulenia skóry. Dodatkowo tworzy film na skórze oraz włosach.
Skuteczny w odżywieniu odwodnionej i wrażliwej skóry głowy jest ekstrakt z owsa (avenasativaextract). Owies jest gatunkiem zboża bogatym w składniki odżywcze i ogromnym sprzymierzeńcem, który natura oferuje nam do pielęgnacji naszej skóry i włosów.
Kolejnym składnikiem, na który warto zwrócić uwagę jest ekstrakt z lucerny (alfalafextract). Ma on działanie antyoksydacyjne, hamuje wydzielanie wolnych rodników, a także stymuluje metabolizm komórek skóry. Działanie na skórę jest dwutorowe. Ekstrakt z lucerny jest bogaty w galaktomanniany, które intensyfikują aktywność komórek skóry. Dodatkowo ekstrakt ten wzmaga syntezę kolagenu oraz hamuje działanie metaloproteinaz odpowiedzialnych za degradację kolagenu.
Preparaty trychologiczne zawierające jako składnik hydrolizowany kolagen morski to idealne rozwiązanie, aby wzmocnić strukturę włosów. Jest on idealny do delikatnych i łamliwych włosów oraz wrażliwej nadreaktywnej skóry głowy. Przywraca film hydrolipidowy, odżywia, nawilża i przywraca równowagę skórze głowy. Ma on szczególne zastosowanie w terapii pacjentów z atopowym zapaleniem skóry, łuszczycą, łojotokowym zapaleniem skóry.
Na podrażnioną skórę
Gdy skóra głowy jest podrażniona, dająca odczucie swędzenia oraz pieczenia warto zastosować preparaty z alantoiną. Funkcja biofilmu i odpowiada za utrzymanie właściwej hydratacji warstwy rogowej. Redukuje świąd i wspomaga gojenie ewentualnym podrażnień spowodowanych na przykład nadmiernym drapaniem.
Alantoina dodatkowo wykazuje wysokie bezpieczeństwo terapii – nie alergizuje, nie powoduje podrażnienia skóry. Preparaty zawierające alantoinę polecane są również wspomagająco w terapii chorób skóry przebiegających z zaburzeniem rogowacenia lub uszkodzeniem naskórka; takich jak atopowe zapalenie skóry, wyprysk kontaktowy, łuszczyca, rybia łuska, owrzodzenia, czy oparzenia.
Gdy skóra głowy jest podrażniona, dająca odczucie swędzenia oraz pieczenia warto zastosować preparaty z alantoiną.
Uzupełniająca terapia zewnętrzna preparatami zawierającymi alantoinę znacznie łagodzi objawy chorobowe i tym samym poprawia komfort życia pacjenta.
Problemy z łupieżem i innymi keratozami
W przypadku osób z hiperkeratozą (łupież, łojotokowe zapalenie skóry, łuszczyca) pierwszym etapem kuracji trychologicznej jest zastosowanie peelingu lub szamponu oczyszczającego. Zwróćmy uwagę, aby zawierał on substancje bezpieczne dla skóry, np. kwasy AHA, czy 30% mocznik.
W przypadku problemów z łupieżem i innymi keratozami (łojotoki, łojotokowe zapalenie skóry, łuszczyca) możemy stosować preparaty, które regulują pracę gruczołów łojowych. Muszą to być preparaty o lekko kwaśnym pH (4,5-5,4), które pozwolą na absorpcję sebum oraz ściągnięcie porów. Często stosowanym dodatkiem w preparatach trychologicznych są również sole amonowe o działaniu antyseptycznym. Ich zadanie polega na ochronie przed rozwojem mikroorganizmów.
W przypadku problemów z łupieżem i innymi keratozami (łojotoki, łojotokowe zapalenie skóry, łuszczyca) możemy stosować preparaty, które regulują pracę gruczołów łojowych. Muszą to być preparaty o lekko kwaśnym pH (4,5-5,4), które pozwolą na absorpcję sebum oraz ściągnięcie porów.
W przypadku problemu z łupieżem mokrym warto sięgnąć po preparat zawierający piroktonolaminy (Piroctoneolamine). Związek, który reguluje procesy proliferacji komórek i balansuje zaburzenia hiperkeratozy. W przypadku łupieżu tłustego, czy łojotokowego zapalenia skóry z cechami stanu zapalnego warto wybierać preparaty zawierające pirytronian cynku, który działa przeciwgrzybiczo i przeciwbakteryjnie.
Takie działanie jest istotne w przypadku keratoz indukowanych przez Malasseziaspp i inne drobnoustroje. Dodatkowo składnik ten zmniejsza stopień rotacji komórek w dermatozach hiperproliferacyjnych. W efekcie niweluje to świąd, tak często towarzyszący temu problemowi.
Warto zwrócić również uwagę na wyciąg z kory wierzby białej, zawierający pochodzenia naturalnego kwas salicylowy, który działa keratolitycznie, redukując ,,białe płaty” z powierzchni warstwy rogowej. Znormalizowanie rogowacenia warstwy rogowej jest bardzo ważne w skutecznej profilaktyce przeciwkeratozowej. W przypadku keratoz bardzo często towarzyszy uczucie świądu i pieczenia. Warto zatem zwrócić uwagę, aby skład dopełniony był o substancje kojące – alantoina, czy d-panthenol, który przyspiesza gojenie się ewentualnych ran.
Wyregulować pracę gruczołu łojowego
W przypadku przetłuszczającej się skóry głowy należy wyregulować pracę gruczołu łojowego. Seboregulującą rolę odgrywa wyciąg z grzyba Hub (FomesOfficinalis), który odpowiada za inhibicję gruczołów łojowych redukując produkcję sebocytów. Ekstrakt ten działa również ściągająco na pory, co pozostawia na długi czas mieszek włosowy w odpowiedniej czystości.
Ekstrakt z szałwi (SalviaOfficinalisLeafExtract) zawarty w preparatach trychologicznych wykazuje również działanie antyseptyczne oraz ściągające, dlatego często jest składnikiem preparatów dedykowanych dla przetłuszczającej się skóry głowy.
Problem braku wzrostu włosa, przerzedzenie włosów lub łysienie może mieć różny mechanizm (łysienie telogenowe, łysienie androgenowe, łysienie polekowe, łysienie plackowate etc). Dlatego aby odpowiednio dobrać w kuracji trychologicznej substancje aktywne należy ustalić przyczynę problemu. Dopiero wtedy kuracja będzie zakończona sukcesem.
Aminokwasy, proteiny, ginsenozydy…
W trychoterapii mamy też do czynienia z szeregiem aminokwasów: arginina, alanina, glicyna, seryna, walina, prolina, treonina, izoleucyna, histydyna, fenyloalanina. Aminokwasy są niezbędnymi elementami prawidłowego wzrostu włosa poprzez spajanie elementów białkowych (keratyna), tworzących elastyczną łodygę.
Arginina to jeden z najważniejszych prekursorów keratyny, który penetruje bezpośrednio do mieszka włosowego i stymuluje podziały komórkowe. Ornityna to aminokwas odpowiedzialny za rewitalizację zminiaturyzowanych mieszków włosowych. Cytrulina zaś eliminuje produkty uboczne pozostałe z procesów przemian aminokwasów.
Na rynku znajduje się również sporo produktów trychologicznych zawierający dodatkowo proteiny soi (fitoestrogeny), czy ginsenozydy (pochodzące z żeń-szenia). Ginsenozydy mają szczególne znaczenie u osób z łysieniem androgenowym. Inhibują indukowaną przez DHT transkrypcję receptora androgenowego. Efektem tego jest przeciwdziałanie miniaturyzacji mieszków włosowych, tak bardzo oczekiwane w mechanizmie łysienia androgenowego. Ginsenozydy biorą również udział w aktywacji szlaków sygnałowych. To zwiększa aktywność proliferacyjną w mieszku włosowym i przyspiesza tempo wzrostu włosa.
Na rynku znajduje się również sporo produktów trychologicznych zawierający dodatkowo proteiny soi (fitoestrogeny), czy ginsenozydy (pochodzące z żeń-szenia). Ginsenozydy mają szczególne znaczenie u osób z łysieniem androgenowym.
Pozostając przy kuracjach stosowanych w łysieniu androgenowym warto zwrócić uwagę na trzy składniki: kwas oleanowy, wyciąg z palmy sabałowej oraz biotynol-GHK. Kwas oleanowy hamuje działanie 5-alfa reduktazy odpowiedzialnej za przekształcenie testosteronu do DHT, który niszczy mieszki włosowe. Biotynol-GHK zaś wykazuje zdolność wydłużania fazy wzrostu włosa, tj. anagenu poprzez zwiększenie aktywności metabolicznej mieszka włosowego, Dzięki temu włos jest mocniej zakorzeniony w mieszku.
Właściwości lecznicze palmy sabałowej skupiają się w głównej mierze na działaniu antyadrogennym. Wyciąg z tej rośliny przyczynia się do obniżenia poziomu aktywności enzymu odpowiedzialnego za przekształcanie testosteronu w 5-alfadihydrotestosteron (DHT). Hormon, którego podwyższony poziom wywołuje wiele dolegliwości ze strony układu moczowego. Może się to objawiać m.in. bezpłodnością, niewydolnością hormonalną męskich lub żeńskich organów rozrodczych, guzami jąder, a także zespołem policystycznych jajników.
Witaminy grupy B
Bardzo często szampony, odżywki, czy ampułki zawierają witaminy z grupy B: nikotynamid (witamina B3), pantenol (witamina B5), pirydoksyna (witamina B6), biotyna (B7).
Witamina B3 jest niezbędna do przemian aminokwasowych i biosyntezy elementów morficznych tworzących łodygę włosa. Dodatkowo jest ona stymulatorem keratynocytów do szybkiego wytwarzania budulca łodygi jakim jest keratyna. Nikotynamid odpowiada również za absorpcję wody do łodygi włosa, tym samym sprawiając, iż jest ona bardziej sprężysta i elastyczna.
Witamina B6 jest zaś biokatalizatorem przemian glikogenowych. Efektem tego jest przyspieszenie procesów dostarczania substratów budulcowych do tworzenia łodygi włosa. Bierze również udział w syntezie hemoglobiny, tym samym zwiększając natlenienie włosa.
Bardzo często szampony, odżywki, czy ampułki zawierają witaminy z grupy B: nikotynamid (witamina B3), pantenol (witamina B5), pirydoksyna (witamina B6), biotyna (B7).
Witamina B7 zwana pospolicie biotyną jest koenzymem niezbędnym do kumulacji siarki w macierzy włosa. Jej niedobory skutkują rozerwaniem mostków disiarczkowych, co powoduje urwanie włókna włosowego. Preparaty bogate w witaminy z grupy B bardzo dobrze sprawdzą się w przypadku łysienia telogenowego, łysienia polekowego, a także w przypadku braku porostu włosa.
Komórki macierzyste
Bardzo skuteczne są również preparaty zawierające komórki macierzyste np. MalusDomestica. Są to komórki pochodzące w ekstraktu z jabłka szwajcarskiego. Bogate w czynniki epigenetyczne i metabolity, które zapewniają ciągłe podziały komórkowe.
Efektem stosowania tych ekstraktów jest hamowanie procesów starzenia się fibroblastów i zwiększenie podziałów żywych komórek w mieszkach włosowych. Dzięki temu można zapobiegać skróceniu się faz życia włosa i utrzymać włos w prawidłowej fazie wzrostu anagenu przez okres 6 lat. A także zapobiegać przedwczesnemu przechodzeniu w stan katagenu i telogenu. Ciągła stymulacja mieszka włosowego nie dopuszcza do miniaturyzacji mieszka, dzięki czemu włosy mogą rosnąć po swej szerokości i długości.
Bardzo skuteczne są również preparaty zawierające komórki macierzyste np. MalusDomestica. Są to komórki pochodzące w ekstraktu z jabłka szwajcarskiego. Bogate w czynniki epigenetyczne i metabolity, które zapewniają ciągłe podziały komórkowe.
Liczne wyciągi roślinne zawarte w recepturze szamponów, odżywek, czy masek, takie jak ekstrakt z luceryny (AlfalfaExtract), ekstrakt z szyszek chmielu (HumulusLupulusConeExtract), ekstrakt z rozmarynu (RosmarinusOfficinalisLeafExtract), czy ekstrakt z nostrzyka żółtego (MelilotusOfficinalisExtract) sprawiają, iż włosy są lśniące i sprężyste.
Dodatkowo substancje wspomagające mikrokrążenie w kapilarach naczyń włosowatych, chociażby takie jak mięta pieprzowa (MenthaPiperitaLeafExtract), czy apigenina odżywiają i rozprowadzają mikro– i makroelementy zawarte w preparatach.
Oleje
Bardzo duże zastosowanie mają oleje w pielęgnacji łodygi włosa, a w szczególności zawartość kwasów omega. Olej z baobabu o wysokiej zawartości kwasów tłuszczowych (ok. 30% każdego) to prawdziwe źródło cennych substancji. Kwas palmitynowy, kwasy omega 3,6,9 to idealny skład dla skór bardzo wymagających.
Olej z baobabu przyspiesza gojenie się ran i utrzymuje odpowiednią hydratację komórek skóry, ponieważ wykazuje właściwości płaszcza hydrolipidowego skóry. Tak wspaniała ochrona transpepidermalna możliwa jest dzięki wysokim stężeniom kwasów omega 9. Wykazują one zgodność procesów biochemicznych z naturalnym sebum obecnym w płaszczu lipidowym ludzkiego naskórka.
Dobierając preparaty trychologiczne do kuracji pamiętajmy jednak, aby na podstawie przeprowadzanego wywiadu, badania trichoskopowego (czasami rozszerzonego o trichogram), a także analizy podstawowych parametrów laboratoryjnych ustalić przyczynę problemu.
Rekonstrukcja warstw naskórkowych i przywrócenie prawidłowego procesu proliferacji warstw naskórkowych i przywrócenie prawidłowego procesu proliferacji komórek skórno-naskórkowych jest możliwa dzięki obecności kwasów omega 6, pełniącego rolę spoiwa. Obecność w preparatach kwasu omega 3 odpowiada za działanie przeciwzapalne w procesie normalizacji złuszczania komórek naskórkowych. Zimnotłoczony olejek z baobabu zawiera szereg kwasów tłuszczowych, które działają odżywczo i łagodząco, przeciwzapalnie oraz regenerująco.
Dobierając preparaty trychologiczne do kuracji pamiętajmy jednak, aby na podstawie przeprowadzanego wywiadu, badania trichoskopowego (czasami rozszerzonego o trichogram), a także analizy podstawowych parametrów laboratoryjnych ustalić przyczynę problemu. Dopiero wtedy jesteśmy w stanie dobrać skuteczną terapię trychologiczną.
dr n. med. Marta Bednarek
Absolwentka Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, trycholog, członek ICATA, szkoleniowiec, współtwórczyni Gdańskiej Akademii Trychologii Praktycznej. Prowadząca indywidualną praktykę trychologiczną w Gdańsku.
