Zabiegi estetyczne a etyka – media społecznościowe

Przez ostatnich kilkadziesiąt lat zabiegi z zakresu medycyny estetycznej i chirurgii plastycznej były kojarzone z opóźnianiem procesów starzenia. Jednak wraz ze wzrostem popularności mediów społecznościowych oraz pojawieniem się tzw. „efektu Kardashianek” obserwuje się nowe zjawisko wśród młodszych osób chcących poprawić swoją urodę.

Alex Karkhi, Rumi Kisyova, Shakeel M Rahman, Baljit Dheansa

Ostatnie dziesięć lat to błyskawiczny wzrost popularności mediów społecznościowych. A co za tym idzie — pojawienie się nowego zjawiska w medycynie estetycznej i chirurgii plastycznej polegającego na wykorzystaniu przez zabiegowców platform społecznościowych, takich jak Instagram, Facebook, czy Snapchat do celów reklamowych. To przybliżyło techniki zabiegów estetycznych większej liczbie potencjalnych klientów. 

Osoby wykonujące zabiegi estetyczne coraz częściej korzystają z mediów społecznościowych w celu nawiązania relacji z młodszymi klientami i promowania swoich usług.

Media społecznościowe umożliwiają łatwe znalezienie, obserwowanie i porównanie zabiegów mających na celu poprawę subiektywnych niedoskonałości twarzy lub ciała. Jednak popularność przedstawiania zdjęć „przed” i „po” obrazujących osiągnięte rezultaty rodzi szereg pytań związanych z tym, jak to zjawisko wpływa na postrzeganie takich kwestii jak piękno, młodość, czy godne starzenie się.

Coraz młodsi klienci

W przeszłości zabiegi estetyczne i plastyczne polegały w dużej mierze na eliminowaniu oznak starzenia skóry twarzy. Były wykonywane u pacjentów po 40. roku życia. Jednak popularność mediów społecznościowych przyczyniła się do powstania tzw. „efektu Kardashianek”. Przez to coraz więcej osób między 18. a 30. rokiem życia chętnie i regularnie poddaje się różnym zabiegom estetycznym w celach upiększających. 

W przeszłości zabiegi chirurgii plastycznej – z wyjątkiem medycznie uzasadnionych rekonstrukcji – były uważane za temat tabu. Albo przynajmniej traktowane były jako sprawa prywatna. Obecnie jednak wielu młodszych pacjentów chwali się korzystaniem z zabiegów estetycznych, traktując je jako wyznacznik statusu społecznego. Tacy klienci coraz chętniej robią „selfie” w gabinecie i udostępniają relacje na żywo podczas wykonywania zabiegów. Dzięki temu aktywność na ich kontach rośnie. A to z kolei przyczynia się do wzrostu ich popularności w mediach społecznościowych (Mills i in., 2018; Tiggemann i in., 2018). 

Wielu użytkowników mediów społecznościowych obserwuje konta, na których regularnie pojawiają się posty o powiększaniu ust.

Przyciąganie publiczności

Zmiana profilu demograficznego potencjalnych klientów dała impuls osobom wykonującym zabiegi estetyczne – mającym różne kwalifikacje i wykształcenie – do promowania swoich usług w sposób, który przyciągnie tę coraz młodszą docelową klientelę. Wielu użytkowników wszelkiego rodzaju platform społecznościowych obserwuje konta, na których codziennie pojawiają się relacje z wykonywania różnych zabiegów – od wstrzykiwania baby botoksu, przez wypełnianie ust, po lifting przy użyciu nici. Pojawienie się nowej kategorii osobowości medialnych, czyli „influencerów”, stworzyło lukratywną niszę dla chirurgów plastycznych i zabiegowców estetycznych. Dzięki wizycie jednego klienta z dostatecznie dużą liczbą obserwatorów mogą oni niemal z dnia na dzień zyskać olbrzymią popularność (Hogue i Mills, 2019).

Nieformalne badanie

Aby dowiedzieć się więcej na temat tego zjawiska, autorzy odwiedzili około 30 kont na Instagramie należących do osób zajmujących się zabiegami estetycznymi. Zarówno chirurgów plastycznych, jak i pielęgniarek, lekarzy ogólnych, dermatologów i dentystów, oferujących zastrzyki z toksyny botulinowej, wypełniacze, nici liftingujące oraz podnoszenie/powiększanie pośladków. Każde z tych kont miało od 10 000 do ponad 100 000 obserwatorów. Natomiast konta klientów, którzy udostępniali swoje zdjęcia po zabiegach miały nawet 6 milionów obserwatorów. Zaobserwowano, że około 90 % pacjentów poddawanych zabiegom pokazywanym na tych kontach stanowiły kobiety między 20. a 39. rokiem życia. U większości z nich efekty zabiegów w obrębie ust, nosa i linii żuchwy charakteryzowały się wyraźnym podobieństwem.

Każde z odwiedzonych przez autorów 30 kont na Instagramie miało od 10  do ponad 100 tys. obserwatorów, natomiast konta klientów, którzy udostępniali swoje zdjęcia po zabiegach miały ich nawet 6 milionów.

Podobieństwo, czy różnorodność

Ta jednorodność kształtów zdecydowanie odróżnia je od ikon piękna z dawnych lat. Kultura, która wytworzyła się wokół zabiegów estetycznych może doprowadzić do wypromowania nowego standardu piękna. Różnorodne i wyróżniające się rysy takich gwiazd jak Elizabeth Taylor, Lauren Hutton, Vanessa Paradis, Sophia Loren, Twiggy, Marilyn Monroe, czy Grace Jones zostałyby uznane za niedoskonałości, które należy skorygować. To może przyczynić się nie tylko do upowszechnienia się monotonnego i sztucznego kulturowego ideału piękna. Ale również do częstszego występowania zaburzeń dysmorficznych i lękowych u przedstawicieli młodszych pokoleń.

Aby tego uniknąć, osoby wykonujące zabiegi estetyczne powinny walczyć z promowaniem takiego uproszczonego i jednorodnego pojmowania młodości, symetrii i perfekcji. Zachęcać pacjentów do docenienia niepowtarzalnego piękna ludzkiej twarzy, płynącego z indywidualności, asymetrii i wieku.

Alex Karkhi

Lekarz medycyny estetycznej i trener, Clinica Dr K, Bukareszt, Rumunia. Szkoleniowiec Dermatic Aesthetic Academy

Rumi Kisyova

Młodszy specjalista na oddziale Chirurgii Urazowej i Ortopedii w szpitalu Chelsea and Westminster Hospital, Londyn

Shakeel M Rahman

Specjalista chirurgii plastycznej w szpitalu Chelsea and Westminster Hospital, Londyn

Baljit Dheansa

Specjalista medycyny plastycznej i rekonstrukcyjnej oraz leczenia oparzeń w szpitalu Queen Victoria Hospital, East Grinstead

Bibliografia

1. Hogue JV, Mills JS. The effects of active social media engagement with peers on body image in young women [Jak aktywne korzystanie z mediów społecznościowych do kontaktów z rówieśnikami wpływa na postrzeganie własnego ciała u młodych kobiet], Body Image 2019; 28:1–5. https://doi.org/10.1016/j.bodyim.2018.11.002
2. Mills JS, Musto S, Williams L, Tiggemann M. ‘Selfie’ harm: effects on mood and body image in young women [Szkodliwość „selfie”: jak wpływają na nastrój i postrzeganie ciała u młodych kobiet], Body Image 2018; 27:86–92. https://doi.org/10.1016/j.bodyim.2018.08.007
3. Tiggemann M, Hayden S, Brown Z, Veldhuis J. The effect of Instagram ‘likes’ on women’s social comparison and body dissatisfaction [Wpływ instagramowych „lajków” na społeczne postrzeganie i niezadowolenie z ciała u kobiet], Body Image 2018; 26:90-97. https://doi.org/10.1016/j.bodyim.2018.07.00
4. JOURNAL OF AESTHETIC NURSING, Wrzesień 2019, t. 8, nr 7