Trądzik pospolity jest jednym z najczęstszych schorzeń dermatologicznych na świecie. W przeciwieństwie do naszej wiedzy dotyczącej dziedzicznego charakteru trądziku i roli hormonów w jego patogenezie, nie ma pewności co do roli czynników środowiskowych, w tym diety.
Część II artykułu ,,Dieta a trądzik – indeks/ładunek glikemiczny (czekolada, mleko, tłuszcze, wegetarianizm) cz. II” – kliknij TUTAJ
Część III artykułu ,,Dieta a trądzik – probiotyki, przeciwutleniacze, wit. A, cynk, jod (cz. III)” kliknij TUTAJ
dr inż. Katarzyna Okręglicka
Rozwój trądziku w niektórych populacjach po przyjęciu diety zachodniej sugeruje, że ta ostatnia odgrywa rolę w jego powstawaniu. Niektóre populacje historycznie nie miały trądziku: kanadyjscy Eskimosi, południowoafrykańscy Zulusowie, japońscy mieszkańcy Okinawy, Aché z Paragwaju i wyspiarze Kitavan z Papui Nowej Gwinei. Pojawienie się trądziku w tych grupach przypisuje się akceptacji zachodniej diety, w tym przetworzonej żywności, nabiału i rafinowanych cukrów. Trądzik nie występuje również u młodzieży z zespołem Larona, dziedziczną chorobą karłowatości wynikającą z niewrażliwości na hormon wzrostu. Jednak u niektórych trądzik rozwija się, jeśli podejmuje się leczenie insulinopodobnym czynnikiem wzrostu (IGF-1). Trądzik ustępuje po zmniejszeniu lub zaprzestaniu dawkowania IGF-1.
Rozwój trądziku w niektórych populacjach po przyjęciu diety zachodniej sugeruje, że ta ostatnia odgrywa rolę w jego powstawaniu. Niektóre populacje historycznie nie miały trądziku: kanadyjscy Eskimosi, południowoafrykańscy Zulusowie, japońscy mieszkańcy Okinawy, Aché z Paragwaju i wyspiarze Kitavan z Papui Nowej Gwinei.
Co znajdziesz w artykule?
Patogenezę trądziku przypisuje się
czterem kluczowym czynnikom: nadmiernej produkcji łoju, hiperproliferacji bakterii Cutibacterium acnes (C. acnes), hiperkeratynizacji mieszków włosowo-łojowych oraz mechanizmom zapalnym.
Nadmierna produkcja łoju następuje z powodu zwiększonej aktywności hormonów androgenów i IGF-1. Wykazano, że insulinopodobny czynnik wzrostu-1 obniża jądrowe poziomy metabolicznego czynnika transkrypcyjnego 1 (FoxO1). A to prowadzi do aktywacji kompleksu rapamycyny 1 (mTORC1). mTORC1 jest powiązany z proliferacją i metabolizmem komórek.
Patogenezę trądziku przypisuje się czterem kluczowym czynnikom: nadmiernej produkcji łoju, hiperproliferacji bakterii Cutibacterium acnes (C. acnes), hiperkeratynizacji mieszków włosowo-łojowych oraz mechanizmom zapalnym.
W trądziku mTORC1 pośredniczy w hiperproliferacji gruczołów łojowych, syntezie lipidów i hiperplazji keratynocytów. Leucyna, aminokwas występujący powszechnie w białkach mięsnych i mlecznych, również aktywuje mTORC1. Insulinopodobny czynnik wzrostu-1 także zwiększa poziom androgenów. To z kolei zwiększa endogenne poziomy IGF-1, tworząc dodatnią pętlę sprzężenia zwrotnego, która intensyfikuje produkcję łoju. Hiperinsulinemia zwiększa stężenie krążącego IGF-1 i białka wiążącego insulinę-czynnik wzrostu-3, bezpośrednio wpływając na hiperplazję i apoptozę keratynocytów. Hormony wzrostu i mediatory stanu zapalnego są również związane z rozwojem trądziku.
Częstość występowania trądziku
szacuje się na 9,4% na całym świecie. Częstość występowania jest najwyższa u młodzieży i młodych dorosłych i maleje wraz z wiekiem powyżej 30 lat. Po okresie dojrzewania trądzik występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn; występuje u około połowy kobiet w wieku 20 lat, jednej trzeciej po trzydziestce i jednej czwartej po czterdziestce.
Pacjenci z trądzikiem reprezentują szeroki przekrój populacji i obejmują ludzi wszystkich ras i płci. Diety spożywane przez osoby z trądzikiem reprezentują więc różnorodny wachlarz wyborów żywieniowych i schematów żywieniowych.
Pomimo zmniejszania z czasem spożycia cukru i tłuszczu oraz 77% Amerykanów zgłaszających próby ograniczenia lub uniknięcia cukrów w diecie, większość populacji USA nadal nie spełnia zaleceń żywieniowych American Heart Association z 2020 r. Liczne badania wykazały, że wiele społeczeństw krajów rozwiniętych spożywa za dużo cukru, tłuszczu, węglowodanów i sodu oraz za mało produktów pełnoziarnistych, warzyw i owoców.
Wiele dostępnych wyników badań
dotyczących zależności pomiędzy występowaniem trądziku a wyborami żywieniowymi pochodzi ze Stanów Zjednoczonych. W ankiecie żywieniowej Amerykanów w 2018 roku 36% przyznało, że w poprzednim roku przestrzegało przynajmniej jednego określonego wzorca żywieniowego.
Łącznie 16% stosowało dietę niskowęglowodanową, w tym dietę paleo, dietę wysokobiałkową i ketogeniczną. Kolejne 10% stosowało przerywany post; 6% przestrzegało diety bezglutenowej; 5% dieta śródziemnomorska; 5%, diety Whole 30 (dieta eliminacyjna, w której uczestnicy usuwają określone grupy żywności, takie jak cukier, zboża, nabiał i alkohol, a następnie ponownie je wprowadzają z czasem, aby określić możliwą wrażliwość pokarmową); i 4% diety wegetariańskie lub wegańskie.
Częstość występowania trądziku jest najwyższa u młodzieży i młodych dorosłych i maleje wraz z wiekiem powyżej 30 lat. Po okresie dojrzewania trądzik występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn.
Wielu uczestników zgłosiło pomijanie co najmniej jednego posiłku dziennie czasami (27%), często (20%) lub zawsze (11%). A także zastępowanie przynajmniej jednego posiłku dziennie przekąskami czasami (30%), często (10%) ) lub zawsze (5%).
Diety wegetariańskie i wegańskie są coraz bardziej popularne. Jedna trzecia Amerykanów zaprzestała lub zmniejszyła spożycie mięsa. Liczba wegan w USA wzrosła z prawie 4 mln w 2014 r. do 19,6 mln w 2017 r. Mleko roślinne stanowi 40% całej sprzedaży mleka w USA.
W amerykańskim National Health and Examination Survey między 2011 a 2014 r. spożycie śniadań było najwyższe u małych dzieci i osób starszych. Przy tym tylko trzy czwarte nastolatków i młodych ludzi spożywało śniadanie. U osób, które spożywały śniadanie, posiłek ten dostarczał <20% dziennego spożycia białka i tłuszczu oraz 20–22% spożycia dodatku cukru. W konsekwencji śniadanie spożywane przez wiele nastolatków i młodych dorosłych prawdopodobnie zawiera dużo cukru i ma niewielką wartość odżywczą.
Aktualne popularne diety można dalej badać
Pacjenci z trądzikiem reprezentują szerokie spektrum populacji. Ponieważ ta ostatnia ma różnorodne wzorce żywieniowe – przy czym około jedna trzecia populacji przestrzega diet indywidualnych – ważne jest, aby ocenić aspekty dietetyczne, które mogą wpływać na trądzik i jego leczenie. Aktualne popularne diety można dalej badać poprzez ustalenie ich podstawowych zasad: różne warianty diety śródziemnomorskiej; dietę ketogenną – polegającą na spożyciu dużej ilości tłuszczu i niskiej zawartości węglowodanów; dietę Paleo – zazwyczaj zawiera duże ilości mięsa i bardzo niskie ilości nabiału i cukru. W tym miejscu przyjrzymy się obecnemu zrozumieniu roli, jaką wybrane diety odgrywają w trądziku.
Pacjenci z trądzikiem reprezentują szerokie spektrum populacji. Ponieważ ta ostatnia ma różnorodne wzorce żywieniowe – przy czym około jedna trzecia populacji przestrzega diet indywidualnych – ważne jest, aby ocenić aspekty dietetyczne, które mogą wpływać na trądzik i jego leczenie.
Wybrane diety i ich związek z trądzikiem
| Dieta | Rola w patofizjologii trądziku | Dowody na działanie |
| Niski GL ± Niski IG | Redukuje wolne androgeny, zwiększa IGFBP-3 i obniża poziom IGF-1 | Dowody przemawiające za redukcją ilości i ciężkości zmian trądzikowych |
| Mleko i produkty mleczne | Mleko zwiększa poziom insuliny i IGF-1 | Dowody potwierdzające związek pomiędzy spożyciem białek mleka i serwatki a nasileniem się zmianach trądzikowych |
| Tłuszcz i kwasy tłuszczowe | Kwasy tłuszczowe omega-3 obniżają poziom IGF-1 i hamują działanie prozapalne leukotrienów B4 | Stosowanie kwasów omega-3 i kwasu γ-linolowego wspomaga redukcję zmian trądzikowych |
| Wegetariańska i wegańska | Aktywacja mTORC1 zmniejsza się, co prowadzi do osłabienia sygnalizacji prozapalnego czynnika jądrowego-κB | Obecnie brak istotnych dowodów na poparcie zaleceń stosowania diety wegańskiej /wegetariańskiej w zmniejszaniu trądziku |
| Probiotyki | Możliwa produkcja substancji hamujących podobnych do bakteriocyny, może poprawić metabolizm glukozy i poziom insuliny, może zwiększyć poziom przeciwzapalnych kwasów tłuszczowych | Głównie teoretyczne ustalenia wspierające redukcję trądziku; wczesne badania pokazują obiecujące wyniki w poprawie stanu trądziku dzięki suplementacji probiotykami |
Ciąg dalszy artykułu w części II – 04. 05.
dr inż. Katarzyna Okręglicka
Specjalistka w zakresie żywienia człowieka i dietetyki.
Pełny EBOOK autorstwa dr inż. Katarzyny Okręglickiej jest dostępny pod linkiem: https://bit.ly/EbookDietaATradzik
Piśmiennictwo:
- Baldwin, Hilary, and Jerry Tan. “Effects of diet on acne and its response to treatment.” American journal of clinical dermatology (2020): 1-11.
- Bowe, Whitney P., Smita S. Joshi, and Alan R. Shalita. “Diet and acne.” Journal of the American Academy of Dermatology63.1 (2010): 124-141.
- Burris, Jennifer, William Rietkerk, and Kathleen Woolf. “Acne: the role of medical nutrition therapy.” Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics 113.3 (2013): 416-430.
- Weiss, Emma, and Rajani Katta. “Diet and rosacea: the role of dietary change in the management of rosacea.” Dermatology practical & conceptual 7.4 (2017): 31.
