Indeks glikemiczny IG pokarmu odnosi się do wzrostu stężenia glukozy we krwi w stosunku do czystej glukozy 2 godziny po spożyciu tego pokarmu. Ładunek glikemiczny GL jest miarą zdolności żywności do podnoszenia stężenia glukozy we krwi, za który odpowiadają węglowodany w pożywieniu.
dr inż. Katarzyna Okręglicka
Część I artykułu ,,Dieta a trądzik – patogeneza, rodzaje diet (cz. I)” – kliknij TUTAJ
Część III artykułu ,,Dieta a trądzik – probiotyki, przeciwutleniacze, wit. A, cynk, jod (cz. III)” – kliknij TUTAJ
Obecne diety, które mają obniżony IG lub GL będą miały niską zawartość węglowodanów. A także zazwyczaj wymagają zmniejszonego spożycia przetworzonego mięsa, boczku, dodatku cukru i rafinowanych zbóż.
Co znajdziesz w artykule?
Indeks i ładunek glikemiczny
Wykazano, że indeks glikemiczny i GL wpływają na szlaki związane z patogenezą trądziku. Na przykład dieta o niskim IG obniża indeks wolnych androgenów i zwiększa stężenie IGFBP-3. Podczas gdy dieta o niskim IG i niskim GL również obniża poziom IGF-1. W jednym z badań przeprowadzonym wśród 12 mężczyzn z trądzikiem (w wieku 15–20 lat) dieta o niskiej wartości GL zwiększała stężenie krążących białek wiążących IGF-1. To może sugerować zmniejszenie aktywności biologicznej IGF-1. W innym badaniu z udziałem 31 mężczyzn z trądzikiem (w wieku 15–25 lat), porównującym dietę o niskiej wartości GL z dietą kontrolną przez 12 tygodni, zaobserwowano zwiększony stosunek nasyconych do jednonienasyconych kwasów tłuszczowych w trójglicerydach powierzchni skóry i zmniejszenie w zmianach trądzikowych.
Wykazano, że indeks glikemiczny i GL wpływają na szlaki związane z patogenezą trądziku. Na przykład dieta o niskim IG obniża indeks wolnych androgenów i zwiększa stężenie IGFBP-3.
Diety ketogeniczne polegają na prawie całkowitej redukcji węglowodanów i zwiększonym spożyciu tłuszczu i białka. Powodują one, że organizm pozyskuje energię z ketonów, a nie glukozy. Ten proces nazywa się ketozą. Wykazano, że dieta ketogeniczna redukuje markery stanu zapalnego i stężenie IGF-1.
Czekolada a trądzik
W wielu badaniach wykazano, że indeks glikemiczny i wartość GL diety są znacznie wyższe u pacjentów z trądzikiem niż u uczestników grup kontrolnych. Szczególnie czekolada była przedmiotem badań dotyczących jej wpływu na trądzik. W zaślepionym badaniu z udziałem mężczyzn w wieku 18–35 lat z trądzikiem, którym podawano kapsułki zawierające 100% niesłodzonego kakao, hydrolizowaną żelatynę lub ich połączenie stwierdzono statystycznie istotny wzrost zmian trądzikowych po spożyciu kakao. Także dodatnią korelację o małej sile między ilością spożytego kakao a liczbą nowych zmian trądzikowych.
Chociaż wyniki tego badania potwierdzają związek między wzrostem nasilenia trądziku a spożyciem kakao, ograniczenia obejmują stosowanie tylko jednej marki czekolady i wykluczenie kobiet. W innych badaniach codzienne spożywanie czekolady i wyrobów cukierniczych było niezależne i silnie związane z trądzikiem. Na przykład w niedawnym prospektywnym badaniu kohortowym NutriNet-Santé z udziałem 24 452 uczestników, spożycie mlecznej czekolady i słodkich napojów było silnie związane z występowaniem trądziku (iloraz szans odpowiednio 1,28 i 2,19).
W szczególności czekolada była przedmiotem badań dotyczących jej wpływu na trądzik. W zaślepionym badaniu z udziałem mężczyzn w wieku 18–35 lat z trądzikiem, którym podawano kapsułki zawierające 100% niesłodzonego kakao, hydrolizowaną żelatynę lub ich połączenie stwierdzono statystycznie istotny wzrost zmian trądzikowych po spożyciu kakao.
Nie jest jednak jasne czy związek spożywania czekolady i wyrobów cukierniczych z trądzikiem może wynikać z wysokiego IG tych produktów. Czy też potencjalnie ze zwiększającego spożycia czekolady i słodyczy. W rezultacie dalsze badania nad wpływem kakao i czekolady na trądzik są konieczne.
Dwa randomizowane badania
z grupą kontrolną wykazały, że diety o niskiej wartości GL zmniejszają liczbę zmian trądzikowych, masę ciała i tkankę tłuszczową w porównaniu z dietą kontrolną bogatą w węglowodany u osób z trądzikiem. W innym badaniu wzięli udział pacjenci z trądzikiem o nasileniu łagodnym do umiarkowanego. Zostali oni losowo przydzieleni do diety z niskim lub wysokim GL przez 10 tygodni. Osoby na diecie o niskim GL wykazywały znaczne zmniejszenie liczby zmian niezapalnych i zapalnych, mniejsze gruczoły łojowe, zmniejszenie stanu zapalnego i zmniejszenie stopnia nasilenia trądziku.
W przeciwieństwie do tego, w badaniu studentów w wieku 19–34 lat nie wykazano związku między stężeniem glukozy, insuliny, leptyny w surowicy a podawanymi przez nich wynikami badania IG i dietą GL u pacjentów z trądzikiem w porównaniu z osobami bez trądziku (n = 49). To sugeruje, że u niektórych dorosłych pacjentów z trądzikiem do powstawania trądziku mogą przyczyniać się czynniki inne niż dietetyczne i stężenie insuliny w surowicy.
Cordain i wsp. zasugerowali, że brak trądziku u mieszkańców wyspy Kitavan w Papui Nowej Gwinei i łowców-zbieraczy Aché z Paragwaju wynikał z ich diety o niskim GL, pozbawionej zachodniej rafinowanej żywności. Czynniki genetyczne zostały odrzucone jako przyczyna historycznego braku trądziku. Ponieważ inni Indianie Ameryki Południowej i mieszkańcy wysp Pacyfiku o podobnym pochodzeniu etnicznym, ale stylach życia bardziej zachodnich, mieli znacznie większą częstość występowania trądziku niż mieszkańcy wysp Aché i Kitavan. Jednak niższa częstość występowania trądziku może być również spowodowana wyższą zawartością kwasów tłuszczowych omega-3. Albo niższym poziomem mleka i produktów mlecznych w dietach tych populacji w porównaniu z dietami zachodnimi. W związku z tym, chociaż badanie diet o niskim IG i niskim GL generalnie dostarczyło mocnych dowodów na poparcie poprawy trądziku w przypadku tych diet, dalsze badania mogą być przydatne dla wyjaśnienia rozbieżności między wynikami wcześniejszych badań.
Produkty mleczne
Nabiał pozostaje głównym składnikiem diety większości społeczeństw zachodnich. Wykazano, że spożycie mleka zwiększa poziom IGF-1. Osiemdziesiąt procent białka mleka krowiego to kazeina, a pozostałe 20% to białka serwatki. Za insulinotropowe działanie mleka odpowiedzialne są przede wszystkim białka serwatkowe, natomiast kazeina w większym stopniu niż serwatka pobudza IGF-1.
Hiperinsulinemia, taka jak ta spowodowana insulinotropowym działaniem białek serwatki mleka, również zwiększa poziom IGF-1. To może stanowić potencjalne wyjaśnienie, dlaczego u osób przyjmujących suplementy serwatki – co stało się powszechną praktyką w centrach fitness i zajęciach sportowych związanych z podnoszeniem ciężarów – pojawia lub nasila się trądzik.
Związek między nabiałem a trądzikiem został po raz pierwszy ustalony w badaniu kohortowym opartym na kwestionariuszu z udziałem 47 355 pacjentek z trądzikiem. Adebamowo i wsp. stwierdzili dodatni związek z trądzikiem w odniesieniu do spożycia mleka pełnego i odtłuszczonego. Jednak dane te opierały się na samoopisie diety z co najmniej dekady wcześniej. A produkty mleczne znalazły się tylko w 2 z 22 pytań kwestionariusza.
Biorąc pod uwagę IG różnych produktów mlecznych, bardziej prawdopodobną przyczyną powiązania nabiału z trądzikiem jest wskaźnik insuliny. Definiowany jako podwyższenie poziomu insuliny we krwi w ciągu 2 godzin po spożyciu posiłku. Mleko ma bardzo wysoki indeks insulinowy, niezależnie od zawartości tłuszczu. Dla porównania, ser ma niski indeks insulinowy.
Trzyletnie badanie prospektywne
przeprowadzone przez tę samą grupę badaczy z udziałem 6094 dziewcząt w wieku 9–15 lat wykazało pozytywny związek między występowaniem trądziku a spożyciem pełnotłustego, odtłuszczonego i niskotłuszczowego mleka. Ale nie ma związku z niemlecznymi napojami roślinnymi (np. „mleko” owsiane), czekoladą i pizzą.
W podobnym badaniu z udziałem 4273 chłopców w wieku 9–15 lat stwierdzono jedynie słaby związek między występowaniem trądziku a spożyciem odtłuszczonego mleka. I brak związku z mlekiem o wyższej zawartości tłuszczu. Jednak te dwa badania również były oparte na kwestionariuszach i nie zawierały ślepych obiektywnych pomiarów. Inne badania wykazały pozytywny związek między spożyciem nabiału w jakiejś formie, w tym lodów, a trądzikiem bez badania związku przyczynowego.
W badaniu NutriNet-Santé stwierdzono, że spożycie mleka niezależnie wiąże się z trądzikiem u uczestników z obecnymi zmianami na skórze, którzy spożywali istotnie więcej mleka w porównaniu z uczestnikami bez trądziku (skorygowany iloraz szans 1,12). Należy jednak zauważyć, że 75% uczestników tego badania stanowiły kobiety. Dlatego wyniki te mogą nie być równie reprezentatywne dla mężczyzn.
Niektórzy postulowali, że wpływ nabiału na trądzik może wynikać z IG mleka, a nie z zawartości tłuszczu lub białek. Jednak biorąc pod uwagę IG różnych produktów mlecznych, bardziej prawdopodobną przyczyną powiązania nabiału z trądzikiem jest wskaźnik insuliny. Definiowany jako podwyższenie poziomu insuliny we krwi w ciągu 2 godzin po spożyciu posiłku.
Mleko ma bardzo wysoki indeks insulinowy, niezależnie od zawartości tłuszczu. Dla porównania, ser ma niski indeks insulinowy, podczas gdy lody mają wysoki indeks insulinowy ze względu na dodatek cukru. Dlatego teoria ta, oparta na hiperinsulinemii, wyjaśniałaby związek między lodami a trądzikiem oraz brak związku między serem a trądzikiem.
Tłuszcze i kwasy tłuszczowe w diecie
Stereotypowa dieta zachodnia zawiera wyższy stosunek kwasów tłuszczowych omega-6 do omega-3 w porównaniu z dietą myśliwsko-zbieracką. I podobną dietą bogatą w ryby, zwierzynę łowną i dzikie rośliny. Niektóre diety, takie jak dieta śródziemnomorska, zachęcają do spożywania ryb i oliwy w celu zwiększenia spożycia niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych.
Wykazano, że kwasy tłuszczowe omega-3 obniżają poziom IGF-1, który bierze udział w produkcji łoju i okluzji mieszków włosowych. Kwasy tłuszczowe omega-3 hamują również syntezę zapalnego leukotrienu B4. A to z kolei zmniejsza zapalne zmiany trądzikowe. Niektóre badania wykazały związek między mniejszym spożyciem ryb a zwiększonym nasileniem trądziku. Zwiększone spożycie tłuszczów trans i nasyconych wiązało się ze zwiększonym nasileniem trądziku.
Niektóre badania wykazały związek między mniejszym spożyciem ryb a zwiększonym nasileniem trądziku. Zwiększone spożycie tłuszczów trans i nasyconych wiązało się ze zwiększonym nasileniem trądziku.
Aby sprawdzić potencjalny wpływ kwasów tłuszczowych na wyniki leczenia trądziku, w randomizowanym, kontrolowanym badaniu porównano wpływ suplementacji diety kwasami tłuszczowymi omega-3 lub γ-linolowym bez suplementacji w ciągu 10 tygodni u 45 pacjentów z łagodną do umiarkowanego odmianą trądziku. Dodanie suplementu kwasów tłuszczowych omega-3 lub suplementu kwasu γ-linolowego znacznie zmniejszyło liczbę zmian zapalnych i niezapalnych. Sugeruje to, że pacjenci z trądzikiem mogą odnieść korzyści ze zwiększonego spożycia kwasów tłuszczowych omega-3 lub kwasu γ-linolowego. Na przykład poprzez zwiększone spożycie ryb.
Diety wegetariańska i wegańska
Diety wegetariańskie i wegańskie obejmują zmniejszone lub zerowe spożycie wszystkich rodzajów mięsa (w tym ryb) i nabiału. Poziomy leucyny są wyższe w dietach opartych na białkach mięsnych/mlecznych w porównaniu z dietami wegetariańskimi lub wegańskimi. Ponieważ leucyna aktywuje mTORC1 – osoby spożywające diety oparte na białkach mięsnych/mlecznych mają zwiększoną aktywację mTORC1. Ssaczy cel rapamycyny kompleksu 1 jest białkiem sygnalizacyjnym, o którym wiadomo, że aktywuje sygnalizację prozapalnego czynnika jądrowego κB (NF-κB). Prawdopodobnie nasila on stan zapalny związany z trądzikiem.
Pomimo zmniejszonego spożycia nabiału i leucyny, Stewart i Bazergy stwierdzili, że częstość stosowania diet wegańskich przez 453 pacjentów z trądzikiem i 150 osób z grupy kontrolnej nie różni się istotnie w przesiewowej, retrospektywnej obserwacji w rodzinnej klinice medycznej. Jednak to badanie nie wyszczególnia wartości diet wegańskich, które mogą się różnić wartością odżywczą, IG, czy GL. A co mogłoby pomóc wyjaśnić brak różnicy.
Ze względu na ograniczone badania nad dietami wegetariańskimi i wegańskimi u pacjentów z trądzikiem, potrzebne są dalsze analizy w tej dziedzinie, aby poszerzyć naszą wiedzę na temat wpływu tych diet na pacjentów z trądzikiem.
Ciąg dalszy artykułu w cz. III – 19. 05.
dr inż. Katarzyna Okręglicka
Specjalistka w zakresie żywienia człowieka i dietetyki.
Pełny EBOOK autorstwa dr inż. Katarzyny Okręglickiej jest dostępny pod linkiem: https://bit.ly/EbookDietaATradzik
Piśmiennictwo:
- Baldwin, Hilary, and Jerry Tan. “Effects of diet on acne and its response to treatment.” American journal of clinical dermatology (2020): 1-11.
- Bowe, Whitney P., Smita S. Joshi, and Alan R. Shalita. “Diet and acne.” Journal of the American Academy of Dermatology63.1 (2010): 124-141.
- Burris, Jennifer, William Rietkerk, and Kathleen Woolf. “Acne: the role of medical nutrition therapy.” Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics 113.3 (2013): 416-430.
- Weiss, Emma, and Rajani Katta. “Diet and rosacea: the role of dietary change in the management of rosacea.” Dermatology practical & conceptual 7.4 (2017): 31.
