Co znajdziesz w artykule?
Prawo do odmowy wykonania usługi oraz brak zapłaty za niewykonaną usługę
Właściciele gabinetów kosmetologicznych podejmują różne działania mobilizujące klientów. Chcą, aby klienci przychodzili na umówioną wizytę na czas oraz w ustalonym terminie oraz uiszczali umówione wynagrodzenie. Warto jednak wiedzieć, że wybór zabezpieczenia będzie zależał od zawieranej umowy – dzieła lub zlecenia.
Natalia Stojanowska
Umowa o dzieło czy umowa o świadczenie usług
Regulaminy salonów beauty mają chronić właściciela gabinetu. Dobrze napisany regulamin jest nie tylko zgodny z prawem, ale również zabezpiecza interesy gabinetu. Punktem wyjścia do stworzenia rzetelnego regulaminu jest ustalenie jakiego typu zabiegi są wykonywanie w salonie.
Zabieg kosmetyczny jako umowa o świadczenie usług
Co do zasady zabiegi kosmetyczne kwalifikowane są jako umowa o świadczenie usług. Do takiej umowy stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Umowa ta jest umową starannego działania. Uzyskanie rezultatu czynności usługodawcy nie ma znaczenia dla powstania roszczenia o zapłatę wynagrodzenia.
Przedmiotem umowy jest czynność faktyczna (usługa), a nie jej rezultat. Jednak efektem takiej umowy może być także osiągnięcie rezultatu.
Zabieg medycyny estetycznej jako umowa o dzieło
Nieco inaczej są kwalifikowane niektóre zabiegi medycyny estetycznej. Celem wykonania zabiegu jest bowiem osiągnięcie zamierzonego efektu estetycznego. Umowa o wykonanie zabiegu medycyny estetycznej najczęściej jest kwalifikowana jako umowa o dzieło.
Umowa o dzieło charakteryzuje się tym, że powinien być osiągnięty rezultat i wykonawca odpowiada za jego osiągnięcie. Rezultat musi być konkretny oraz indywidualnie oznaczony.
Tworząc regulamin gabinetu należy zastanowić się zatem jak w świetle prawa będą kwalifikowane zabiegi oferowane w salonie. Dopiero na tej podstawie powinno się tworzyć regulamin w gabinecie.
Umowa o wykonanie zabiegu kosmetycznego
Przyjmując jednak, że większość oferowanych w gabinetach kosmetycznych zabiegów to usługa, w regulaminach często znajdziemy postanowienia, które pozwalają:
- na przykład pobrać całość lub część wynagrodzenia mimo niewykonania zabiegu kosmetycznego, jeżeli klient nie stawił się na wizytę;
- co więcej zezwalają na odmowę wykonania usługi, jeżeli klient notorycznie się spóźnia;
- wreszcie stanowią postanowienia dyscyplinujące klienta do zapłaty wynagrodzenia.
Czy jednak takie działania są zgodne z prawem?
Czy za niewykonaną usługę kosmetologiczną należy się wynagrodzenie?
W przeciwieństwie do umowy o pracę, w przypadku współpracy opartej na umowie zlecenia zasadą jest, że wynagrodzenie należy się za wykonanie usługi. Wynagrodzenie nie należy się za sam fakt zawarcia umowy. Prawo do wynagrodzenia jest ściśle powiązane z faktem wykonania usługi, która jest przedmiotem umowy.
Niewykonanie czynności, które zostały zlecone w ramach umowy o świadczenie usług skutkuje tym, że zleceniobiorcy nie przysługuje roszczenie o wynagrodzenie. Nie można bowiem żądać wynagrodzenia, jeżeli usługa (zlecenie) nie zostało wykonane (wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 13.09.2018, sygn. VIII GC 426/16, Lex nr 2583336).
Wynagrodzenie za gotowość do pracy
Usługodawcy nie należy się również wynagrodzenie za „gotowość do pracy”. Osoba, która przyjmuje do wykonania zlecenie zobowiązuje się do wykonania określonej czynności na rzecz zleceniodawcy. Wynagrodzenie należy się dopiero po jego wykonaniu.
W odróżnieniu od umowy zlecenia, przepisy Kodeksu pracy przewidują wynagrodzenie za gotowość do pracy. Pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie (art. 81 § 1 Kodeks pracy).
Jak wyliczyć wynagrodzenie za gotowość
Nie oznacza to jednak, że gabinet nie może wprowadzić do regulaminu opłaty z tytułu gotowości do pracy. Wręcz przeciwnie. Wypłata wynagrodzenia za tzw. gotowość do pracy jest możliwa, w sytuacji, gdy:
- Po pierwsze strony odróżnią w umowie zlecenia czynność „wykonywania umówionego zlecenia” od samego „pozostawania w gotowości do jego wykonania”;
- Oprócz tego, ze sprawozdania odnoszącego się do realizacji zlecenia (np. raportu) jasno będzie wynikać ilość przepracowanych godzin związanych z wykonaniem zlecenia oraz ilość godzin, w której zleceniobiorca pozostawał w gotowości do pracy;
- Wreszcie postanowienia odnoszące się do wynagrodzenia za tzw. gotowość do pracy nie będą naruszać przepisów o ochronie konsumentów.
Czy salon kosmetologiczny może odmówić wykonania usługi bez podania przyczyny?
Jeszcze do niedawna odmowa wykonania usługi bez uzasadnionej przyczyny przez osobę zawodowo zajmującą się świadczeniem usług była wykroczeniem i podlegała karze grzywny. Regulacja ta została jednak uznana za niezgodną z Konstytucją.
Nie oznacza to jednak, że obecnie regulamin gabinetu może w sposób dowolny regulować zasady odmowy wykonania usługi. Wręcz przeciwnie. Postanowienie w regulaminie uprawniające salon kosmetologiczny do odmowy wykonania usługi bez podania przyczyny może zostać również uznane za klauzulę niedozwoloną.
Dobrym obyczajem jest to, by konsument przystępując do umowy o świadczenie usług, miał pewność, że usługa zostanie wykonana. Dotyczy to sytuacji w szczególności, kiedy klient uiścił cenę za wykonaną usługę. Oczywiście istnieje możliwość wypowiedzenia umowy o świadczenie usług. W takim przypadku jednak za niewykonanie świadczenia gabinet odpowiada na podstawie przepisów prawa cywilnego regulujących umowę o świadczenie usług.
Czy klient może nie zapłacić za wykonaną usługę?
Co do zasady wynagrodzenie za płatną usługę należy się dopiero po wykonaniu usługi. Oczywiście gabinet może wprowadzić odmienną praktykę i żądać od klienta zapłaty ceny przed wykonaniem usługi. Trzeba jednak pamiętać, że wynagrodzenie należy się za wykonane czynności (usługi).
Nawet jeżeli w ocenie klienta usługa została wykonana w sposób nieprawidłowy, to gabinet ma prawo do umówionego wynagrodzenia. Klient jest uprawniony do żądania naprawienia szkody. Nie może jednak odmówić zapłaty wynagrodzenia.
Podsumowanie
Podsumowując – świadomość prawna właściciela gabinetu na temat tego jak kwalifikowane są zabiegi w świetle prawa pomaga zabezpieczyć interes gabinetu. Można w regulaminie salonu wprowadzać zasady dyscyplinujące klientów. Postanowienia te jednak muszą być zgodne z przepisami prawa, w szczególności z prawami konsumenta.
Natalia Stojanowska
Radca prawny, mediatorka, praktykuje prawo w dziedzinie umów, e-commerce, RODO, zarządzania bezpieczeństwem informacji. Absolwentka Programu LL.M. – prawo amerykańskie na Uniwersytecie Oregońskim w Oregonie, USA. Wspiera prawnie biznesy online w ich działalności. Pomaga przy tworzeniu sklepów online i wprowadzaniu e-produktów do sprzedaży online. Pokazuje, jak sprzedawać w sieci zgodnie z prawem. Autorka książki „Konkurs w social mediach. Jak przeprowadzić go zgodnie z prawem?” Na swoim blogu www.stojanowska.com/blog pomaga przedsiębiorcom zrozumieć zawiłości prawne.
Bibliografia
- Ustawa z dnia 26.06.1974 r. Kodeks pracy, tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465
- Ustawa z dnia 23.04.1964 r. Kodeks cywilny, tekst. jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 1610.
- Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 9.07.2010 r., sygn. I ACa 655/10, Lex nr 603925
- Wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie z dnia 16.09.2022 r., sygn. XVI C 3863/21, Lex nr 3438288
- Wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 13.09.2018, sygn. VIII GC 426/16, Lex nr 2583336
- Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26.06.2019 r., sygn. K 16/17, Lex nr 2684714
