Co znajdziesz w artykule?
Zdarzają się w salonach kosmetycznych sytuacje, kiedy pracownica uszkodzi sprzęt. A jak wiadomo sprzęty te do najtańszych nie należą. W związku z tym właściciel/ka salonu będzie najpewniej chciał/a wyciągnąć odpowiednie konsekwencje. Co więc może zrobić i co jest prawnie dozwolone?
Izabela Kaźmierczak-Kamiennik
Odpowiedzialność za powierzone mienie
Rozpoczynając analizę możliwości wyciągnięcia konsekwencji i ewentualnej rekompensaty w pierwszej kolejności nasze kroki, jak zwykle skierujemy do podstaw prawnych.
Należy przede wszystkim wiedzieć, że w prawie pracy funkcjonuje pojęcie „powierzone mienie” i jest to punkt wyjścia do dalszych rozważań na temat uszkodzenia sprzętu. Zajrzyjmy więc do kodeksu pracy w tym zakresie:
Art. 124 § 1. Pracownik, któremu powierzono z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się:
1) pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności,
2) narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty, a także środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze,
odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą w tym mieniu.
§ 2. Pracownik odpowiada w pełnej wysokości również za szkodę w mieniu innym niż wymienione w § 1, powierzonym mu z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się.
§ 3. Od odpowiedzialności określonej w § 1 i 2 pracownik może się uwolnić, jeżeli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek niezapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia.
Powyższe oznacza, że abyśmy mogli wyciągnąć konsekwencje wobec pracownika, musimy mieć do czynienia z powierzeniem pracownikowi mienia. Czym ono zatem jest?
Powierzenie mienia
Z powierzeniem mamy do czynienia kiedy pracodawca przekazuje pracownikowi na czas pracy składniki swojego mienia.
Jednakże w tym miejscu należy również wskazać, że powierzenie możemy błędnie mylić z oddaniem do dyspozycji. A to już ma spore znaczenie w zakresie ewentualnej rekompensaty finansowej – o czym w dalszej części artykułu.
Aby więc w pełni można mówić o powierzeniu mienia, pracodawca powinien fakt ten udokumentować. A więc wskazać pracownikowi jakie mienie jest mu przekazywane oraz że ma nad nim pieczę i jednoczesny nadzór. Jak to zrobić?
Jak udokumentować powierzenie mienia pracownikowi?
Można to zrobić za pomocą umowy, potwierdzenia jego odbioru lub protokołu zdawczo-odbiorczego. Dlaczego to jest takie ważne?
Ponieważ nieprawidłowe powierzenie mienia pracownikowi lub zastosowanie oddania do dyspozycji będzie skutkować tym, że będziemy mogli pociągnąć go do odpowiedzialności wyłącznie na zasadach ogólnych.
W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 2010 r. II PK 307/09 znajdziemy jednoznaczne stanowisko dotyczące ważności prawidłowego powierzenia pracownikowi mienia:
Pracownik, któremu powierzono mienie w prawidłowy sposób, ponosi odpowiedzialność na podstawie art. 124 k.p., choćby nawet nie podpisał deklaracji o przyjęciu tej odpowiedzialności. Istotna jest bowiem rzeczywista zgoda pracownika na przyjęcie owej odpowiedzialności, wynikająca wprost lub pośrednio z uzgodnienia rodzaju pracy w umowie o pracę, a wyrażona na tyle wyraźnie, by nie budziła wątpliwości oraz to, by powierzenie mienia nastąpiło w taki sposób, aby pracownik wszedł w jego rzeczywiste posiadanie i mógł nim dysponować w warunkach zapewniających możliwość zabezpieczenia mienia przed dostępem osób nieupoważnionych i utrzymania mienia w stanie zgodnym z jego przeznaczeniem, a następnie dokonać jego zwrotu lub wyliczyć się z niego.
Dlaczego to jest takie ważne?
Odpowiedzialność na zasadach ogólnych a odpowiedzialność za powierzone mienie
W przypadku, kiedy nieprawidłowo powierzyliśmy mienie lub mamy do czynienia jedynie z oddaniem do dyspozycji, jakakolwiek odpowiedzialność pracownika, który uszkodził sprzęt ograniczona będzie wyłącznie do tej na zasadach ogólnych.
Odpowiedzialność na zasadach ogólnych w skrócie jest związana z normalnymi następstwami działań i zaniechań pracownika. Co w konsekwencji będzie oznaczało tyle, że pracownik odpowiada tylko do wysokości rzeczywistej straty pracodawcy. Co więcej – w przypadku winy nieumyślnej rekompensata nie może przekraczać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody. Jeżeli oczywiście udowodnimy winę umyślną odpowiada on w pełnej wysokości.
Natomiast w przypadku odpowiedzialności za powierzone mienie, pracownik może odpowiadać już nie tylko za samą stratę pracodawcy, ale również za utracone z tego powodu korzyści. A więc np. wstrzymanie lub odwołanie wizyt klientek z powodu uszkodzenia sprzętu. I co najważniejsze – nie ma tutaj żadnych ograniczeń kwotowych.
Możliwość uwolnienia się pracownika od odpowiedzialności
Na koniec należy również bardzo mocno podkreślić, że pracownik może powołać się również na niedbalstwo pracodawcy i uchylić się od odpowiedzialności za straty spowodowane na skutek uszkodzonego sprzętu.
Jak wcześniej czytaliśmy w przytoczonym przepisie, jeżeli pracodawca nie zapewnił warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia, nie może on pociągnąć pracownika do odpowiedzialności. Oznacza to tyle, że pracownik musiałby udowodnić, że szkody, które powstały nie są z jego winy, a z winy samego pracodawcy. I że nie był w stanie im zapobiec.
Również w orzecznictwie znajdziemy stanowisko w tym zakresie:
Co się zaś tyczy mienia powierzonego z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się, to pozostawienie pracownika „sam na sam” z nierzetelnymi i nieuczciwymi przełożonymi powinno być oceniane jako niezapewnienie przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia (art. 124 § 3 KP). Wyrok z dnia 17 grudnia 2001 r. I PKN 748/00
Użycie przez pracownika sprzętu na własny użytek a uszkodzenie
Warto w tym miejscu także odpowiedzieć na pytanie co w sytuacji, kiedy pracownik używa sprzętu na własny użytek, np. samodzielnie robi sobie zabieg? Oczywiście w takim przypadku będzie on w pełni odpowiadać za swoje postępowanie, co potwierdza kolejny raz Sąd Najwyższy:
Samowolne użycie samochodu zakładu pracy przez pracownika-kierowcę dla własnych celów, po zrealizowaniu objętego treścią stosunku pracy zadania i udzielonego mu polecenia, określającego cel, sposób i czas używania tego samochodu, nie jest wykonywaniem obowiązków pracowniczych i wykracza poza treść wiążącego strony stosunku pracy. Za wynikłą z takiego zachowania się pracownika szkodę dla zakładu pracy odpowiada on na podstawie przepisów prawa cywilnego. Odrębnie unormowana w kodeksie pracy odpowiedzialność materialna pracowników za szkody wyrządzone zakładowi pracy, ma zastosowanie wówczas, gdy szkoda jest następstwem działania lub zaniechania pracownika w ramach obowiązków, wynikających z łączącego strony stosunku pracy. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 14 lutego 2013 r. I ACa 778/12.
Podsumowanie
Podsumowując, pracodawca powierzając sprzęt pracownikowi musi zrobić to w sposób prawidłowy, a więc fakt ten udokumentować. Tak, aby nie było wątpliwości, że do samego powierzenia doszło. Niesie to za sobą olbrzymie skutki w przypadku uszkodzenia sprzętu przez pracownika. Wówczas jego odpowiedzialność nie będzie w żadnym stopniu ograniczona. A pracodawca zapewni sobie nie tylko rekompensatę za same uszkodzenia sprzętu, ale i za utracone korzyści.
Izabela Kaźmierczak-Kamiennik
Prawniczka, ekspertka prawa pracy i umów w biznesie. W sieci i mediach społecznościowych działa jako Prawnik Izabela. Jej misją jest wspieranie przedsiębiorców w byciu świadomym i profesjonalnym pracodawcą. Realizuje ją, wskazując odpowiednie narzędzia prawne w celu minimalizowania sytuacji kryzysowych i prowadzenia biznesu w sposób płynny.
