Kolagen stanowi znaczną część białek w ludzkim ciele, przekraczając 30% ich łącznej masy. Proces syntezy kolagenu rozpoczyna się w jądrze komórkowym od transkrypcji i translacji, aż do wytworzenia struktury potrójnej helisy. Kolagen odgrywa kluczową rolę w tkance łącznej, zapewniając jej strukturę i elastyczność tworząc strukturę podobną do siatki. Jest również istotny w procesach gojenia ran oraz utrzymaniu młodego wyglądu skóry poprzez właściwe nawilżenie i jędrność. Co zależy między innymi od ilości i jakości tych białek oraz ich zdolności wiązania wody.
Aleksandra Derefinka
Organizm ludzki buduje co najmniej 28 rodzajów kolagenu, choć ta liczba może być większa. Białka te składają się z różnych łańcuchów polipeptydowych i dzielą się na fibrylarne i niefibrylarne w stosunku 9:1, z większym naciskiem na te pierwsze. W szczególności typ I, najliczniej występujący w organizmie.
Starzenie się organizmu prowadzi do zmniejszenia aktywności fibroblastów. Co prowadzi do redukcji produkcji kolagenu, zwłaszcza typu I i III – istotnych dla elastyczności i nawilżenia skóry.
Co znajdziesz w artykule?
Biodegradacja kolagenu,
przyspieszająca się wraz z wiekiem, polega na rozkładzie enzymatycznym włókien, zwłaszcza za pośrednictwem metaloproteinaz. Aby opóźnić ten proces, stosuje się zaawansowane zabiegi kosmetyczne i składniki aktywne. Substancjami czynnymi występującymi w składach preparatów kosmetycznych o działaniu przeciwstarzeniowym jest witamina C, retinol oraz fitoestrogeny. Wśród zabiegów natomiast, które swoim działaniem wpływają na syntezę nowego kolagenu wykonywane często są: mezoterapia, radiofrekwencja bezigłowa i mikroigłowa, peelingi oraz różnego rodzaju terapie manualne.
Retinol, określany jako najbardziej aktywna forma witaminy A,
odgrywa kluczową rolę w terapii przeciwstarzeniowej. Wpływa bezpośrednio na fibroblasty, pobudzając je do produkcji kolagenu. Ten proces przyczynia się do poprawy elastyczności, jędrności i nawilżenia skóry. Witamina A zaliczana także do antyoksydantów chroni nowo zsyntetyzowane włókna kolagenowe przed działaniem reaktywnych form tlenu.
Długotrwałe stosowanie retinolu stymuluje naprawę uszkodzeń tkankowych. Przyspieszając odnowę komórkową jednocześnie zwiększając produkcję składników macierzy międzykomórkowej i wpływając dzięki temu na poprawę kondycji skóry.
Witamina A – często stosowana w kosmetykach – najczęściej jest pochodzenia syntetycznego. Jej pochodna, tretinoina, stosowana jest także w leczeniu trądziku. Należy przy stosowaniu jakichkolwiek preparatów z witaminą A w składzie aplikować fotoprotekcję ze względu na zwiększoną skłonność skóry do podrażnień wywołaną czynnikami zewnętrznymi.
Witamina C odgrywa istotną rolę w syntezie kolagenu
wpływając pośrednio na jego syntezę, przekształcając aminokwasy wchodzące w skład tego białka. A także jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania fibroblastów. Oddziaływując na te struktury przyspiesza także regenerację skóry. Witamina ta zaliczana jest również do antyoksydantów, chroniąc komórki przed wolnymi rodnikami, które przyspieszają starzenie się m.in. poprzez osłabienie włókien kolagenowych zapewniających elastyczność skórze.
Fitoestrogeny,
takie jak izoflawony, ligany, kumestany i stilbeny stanowią kolejny składnik aktywny wpływający na zachowanie młodego wyglądu. Posiadając podobne właściwości do hormonów żeńskich, fitoestrogeny stymulują produkcję kolagenu i działają przeciwzapalnie oraz przeciwutleniająco.
Stosowanie kosmetyków z fitoestrogenami może przyczynić się do redukcji zmarszczek i poprawy elastyczności skóry, zwłaszcza u osób w wieku powyżej 35 roku życia oraz redukcji widoczności zmarszczek. Należy jednak pamiętać o możliwych skutkach ubocznych i przeciwwskazaniach, konsultując się z lekarzem lub kosmetologiem przed rozpoczęciem terapii tymi substancjami.
Radiofrekwencja
to nieinwazyjna metoda stymulująca syntezę kolagenu w skórze, znana ze swojej popularności i bezbolesności. Zabieg ten nie tylko odnosi się do twarzy, ale również może być stosowany na całym ciele.
Do wykonania radiofrekwencji używa się urządzenia wyposażonego w elektrody o różnej budowie. Użycie elektrody jednobiegunowej pozwala na większą gęstość mocy i przenikanie fal głębiej, podczas gdy elektroda dwubiegunowa również oddziałuje na podobnych głębokościach, ale słabiej.
Podczas zabiegu występują także wrażenia cieplne, spowodowane tarciem cząsteczek o siebie. Ciepło powoduje poprawę cyrkulacji, zwiększając tym samym metabolizm komórkowy. Zabieg radiofrekwencji powoduje skracanie włókien kolagenu wraz z uaktywnieniem fibroblastów zwiększając syntezę nowego kolagenu prowadząc do remodelingu skóry.
Radiofrekwencja mikroigłowa
to połączenie dwóch zabiegów – radiofrekwencji bezigłowej z zabiegiem mezoterapii mikroigłowej. Urządzenie zawiera igły, które w wyniku działania prądu podgrzewają się. Radiofrekwencja mikroigłowa pozwala na wykonanie precyzyjniejszego podgrzania tkanki na określonej głębokości. Dochodzi do silnego pobudzenia neokolagenezy.
Mezoterapia mikroigłowa
jest skutecznym zabiegiem wykonywanym przy użyciu rollerów, penu lub pieczątki. Urządzenia te wykonują nakłucia sięgające nawet do skóry właściwej. Powstające mikrouszkodzenia w skórze aktywują szereg procesów zapalnych, w tym aktywacji fibroblastów do produkcji kolagenu. Aby mezoterapia przyniosła jak najlepsze rezultaty stosuje się dodatkowo preparaty wzbogacone składnikami aktywnymi dobranymi do potrzeb skóry.
Masaż stanowi bodziec mechaniczny,
który działając na tkankę łączną wywołuje szereg reakcji w niej. Przekształcana energia mechaniczna w impulsy elektryczne i chemiczne, uruchamia reakcje w komórkach tkanki. Informacje o tym bodźcu przekazywane są poprzez cytoszkielet i receptory w błonie komórkowej, aż do jądra komórkowego, regulując funkcje komórki. Badania wykazują, że regularne masaże w połączeniu z aktywnością fizyczną pobudzają czynniki wzrostu oraz angiogenezę, poprawiając jędrność, elastyczność oraz nawilżenie skóry.
Osocze bogatopłytkowe
to preparat krwiopochodny, który po wcześniejszym odwirowaniu podaje się w celu pobudzenia reakcji przypominających procesy naprawcze w uszkodzonej tkance. Dzięki temu możliwe jest złagodzenie zmarszczek, zmniejszenie blizn oraz poprawa jędrności i elastyczności skóry. Zabieg z wykorzystaniem osocza bogatopłytkowego poleca się osobom w młodym wieku, ze względu na wysokie stężenie substancji stymulujących procesy regeneracji.
Peelingi chemiczne
są stosowane do złuszczania warstw naskórka, wygładzania skóry, redukcji zmarszczek i poprawy tekstury skóry. W ich składzie występują przede wszystkim alfa- hydroksykwasy, beta- hydroksykwasy oraz polihydroksykwasy. Mechanizm działania polega na uszkodzeniu określonych warstw naskórka lub skóry właściwej w zależności od rodzaju peelingu w celu przyspieszenia procesów regeneracji skóry.
W zależności od występującego problemu dobiera się odpowiedni kwas, zwracając uwagę na jego stężenie, odczyn, formę oraz czas działania na skórze. Peelingi chemiczne można stosować na różne obszary ciała.
Aleksandra Derefinka – absolwentka studiów licencjackich kierunku kosmetologia Wyższej Szkoły Fizjoterapii we Wrocławiu, studentka II roku studiów magisterskich kierunku kosmetologia na Uniwersytecie Opolskim. Autorka publikacji naukowych, nauczycielka zawodu technik usług kosmetycznych w szkole policealnej. Pracuje jako kosmetolog wykonując zabiegi i terapie manualne ciała.
Bibliografia:
A.Derefinka: Wybrane zabiegi i składniki aktywne wpływające na syntezę kolagenu. Aesth Cosmetol Med. 2023;12(6):213-222.
