Dermatic.pl Aesthetic Business

Pre-, pro- i postbiotyki w kosmetykach. Ujawniamy korzyści ich stosowania!

venome xxl 1200x300
, ten tekst przeczytasz w: 5 minuty
Branża kosmetyczna szuka inspiracji w wielu innych dziedzinach, również w dietetyce. W zasadzie nie powinno to dziwić. Naszym celem jest zapewnienie klientowi holistycznej pielęgnacji, a ta obejmuje m.in. prawidłowo zbilansowana dietę. Moda na pre-, pro- i postbiotyki w kosmetykach przyszła z branży spożywczej, ale też jest efektem intensywnego rozwoju badań nad mikrobiotą skóry.

Aneta Kołaczek

Czym są pre-, pro- i postbiotyki i w jakim celu są stosowane w kosmetykach? Jakie korzyści możemy uzyskać wybierając kosmetyki z wymienionymi składnikami? Odpowiedzi szukaj w artykule.

Mikrobiota i jej rola w funkcjonowaniu skóry

Mikrobiotą nazywamy zespół mikroorganizmów bytujących na powierzchni skóry w większości komensalnych, nie wywołujących infekcji. W literaturze popularnonaukowej funkcjonuje również termin mikrobiom. Jest to zbiór genomów mikroorganizmów tworzących mikrobiotę.

probiotyki w kosmetykach
Design_Cells/shutterstock.com

Mikrobiota składa się z bakterii, grzybów, wirusów, roztoczy żyjących z człowiekiem w symbiozie. Przyjmuje się że na 1 cm2 skóry bytuje blisko milion bakterii. Skład mikrobioty jest kwestią indywidualną dla każdego z nas, zmienia się wraz z wiekiem; co więcej – różni się on w zależności od strefy ciała.

Komensalne bakterie bytujące na powierzchni skóry chronią nas przed rozwojem bakterii pasożytniczych, które również wchodzą w skład mikrobiomu. Ochrona ta jest możliwa dzięki zdolności wytwarzania bakteriocyn – substancji hamujących wzrost bakterii pasożytniczych.

Mikrobiota bywa określana mianem najbardziej zewnętrznej warstwy ochronnej skóry. Tarczy, która chroni skórę przed destrukcyjnym wpływem środowiska zewnętrznego.

Mikrobiom odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu skóry jako bariery ochronnej. Jak już wspomniałam, chroni przed rozwojem bakterii pasożytniczych, ponadto ma swój udział w kształtowaniu odporności adaptacyjnej organizmu. Komensalne bakterie pomagają również w utrzymaniu kwaśnego pH skóry, ważnego dla właściwości barierowych skóry.

Utrzymanie równowagi, czyli homeostaza

Kariera mikrobiomu w kosmetologii wzięła swój początek w badaniach nad mikrobiotą jelitową. To właśnie mikrobiota jelitowa jest najbardziej różnorodnym i najbardziej licznym ekosystemem bakteryjnym bytującym w organizmie człowieka. W jelitach powstaje blisko 60-80% komórek odpornościowych, utrzymanie równowagi mikrobioty jelitowej jest bardzo ważne dla zdrowia organizmu, również zdrowia skóry. Istnieją badania wskazujące na relację pomiędzy stanem mikrobioty jelitowej, a występowaniem atopowego zapalenia skóry.

Bardzo ważne jest utrzymanie równowagi pomiędzy ilością i aktywnością bakterii pożytecznych i pasożytniczych. W tym m.in. pomagają kosmetyki z tytułowymi surowcami. Brak równowagi (homeostazy) mikrobiomu przyczynia się do rozwoju nadwrażliwości skóry, stanów zapalnych i różnego rodzaju dermatoz. Między innymi AZS, trądziku pospolitego i różowatego, łojotokowego zapalenia skóry.

Równowagę mikrobioty skórnej można zaburzyć niewłaściwą pielęgnacją (m.in. stosowaniem agresywnych detergentów, kosmetyków o zbyt wysokim pH), nieodpowiednią dietą, antybiotykoterapią, brakiem ochrony przed światłem UV. Na stan mikrobioty wpływać mogą również konserwanty zawarte (bo niezbędne) w kosmetykach.

W utrzymaniu homeostazy mikrobiomu pomagają pre-, pro- i postbiotyki. Wszystkie trzy wymienione rodzaje surowców:

  • chronią skórę przez rozwojem patogenów,
  • chronią skórę przed szkodliwym wpływem czynników środowiska zewnętrznego m.in. alergenów, metali ciężkich, pyłów,
  • wspomagają funkcjonowanie skóry jako bariery ochronnej, poprawiają szczelność bariery naskórkowej,
  • wspomagają regenerację skóry,
  • przeciwdziałają podrażnieniom.

Pre-, pro- i postbiotyki są stosowane w kosmetykach do cery wrażliwej, podrażnionej, suchej, dojrzałej, trądzikowej, w kosmetykach do higieny intymnej, kosmetykach do pielęgnacji skóry dzieci i niemowląt.

Prebiotyki

Definicja prebiotyku funkcjonuje w nauce od 1995 r. Prebiotyki to składniki żywności nietrawione przez enzymy, będące selektywnym pokarmem wspomagającym wzrost i aktywność drobnoustrojów przyczyniających się do poprawy stanu zdrowia organizmu w którym bytują.

probiotyki w kosmetykach
SewCream/shutterstock.com

Prebiotyki to składniki wspomagające rozwój bakterii komensalnych przy jednoczesnym braku działania w kierunku bakterii pasożytniczych. Są swoistym pokarmem, pożywką umożliwiającą wzrost bakterii pożytecznych.

Najpopularniejszym prebiotykiem stosowanym w kosmetykach jest oligosacharyd – inulina. Inulina występuje w bulwach i korzeniach m.in. cykorii, topinamburu czy karczocha. Inulina wykorzystywana w przemyśle kosmetycznym pozyskiwana jest z korzenia cykorii w procesie ekstrakcji gorącą wodą. Wspiera ona funkcjonowanie wybranych, korzystnych organizmów, które posiadają enzym inulinazę do jej metabolizowania.

Prebiotyki znajdziesz w składzie INCI na opakowaniu pod nazwą: Inulin, Oligosaccharides.

Probiotyki

Probiotyki kojarzone są z jogurtami i modnymi ostatnio kiszonkami, wytwarzanymi z różnego typu warzyw – nie tylko z kapusty. Zgodnie z definicją WHO probiotyki to żywe mikroorganizmy, które podane do organizmu w odpowiedniej ilości wywierają pozytywny efekt zdrowotny.

Probiotyki wykorzystywane w kosmetykach to szczepy bakterii m.in.: Lactobacillus, Bacillus, Bifidobacterium. Nie są to jednak żywe kultury, jak w przypadku żywności, a bakterie poddane uprzednio modyfikacjom uniemożliwiającym rozmnażanie się komórki bakteryjnej; przy jednoczesnym zachowaniu błony komórkowej i pełnej struktury komórki. Składniki molekularne błony komórkowej zapewniają tak uzyskanym surowcom skuteczność w pielęgnacji skóry.

probiotyki w kosmetykach
Lleila Divineshutterstock.com

Surowce wykorzystywane w kosmetykach to bakterie tyndalizowane, poddane obróbce termicznej lub lizaty bakteryjne. Wprowadzenie do receptury kosmetyku żywych kultur bakterii przy jednoczesnym zachowaniu jego bezpieczeństwa i stabilności jest innowacją. I nie lada sztuką, która jak dotąd udała się tylko nielicznym firmom na świecie.

Probiotyki znajdziesz w składzie INCI pod nazwą m.in.: Bifida Ferment Lysate, Lactobacillus Ferment Lysate, Streptococcus Thermophilus Ferment Lysate.

Kosmetyki zawierające w składzie zarówno prebiotyki jak i probiotki określane są mianem kosmetyków synbiotycznych. Nowością w kosmetyce są postbiotyki i fermenty.

Postbiotyki i fermenty

Postbiotyki to składniki chemiczne wytwarzane przez bakterie w procesie fermentacji, bioaktywne metabolity pozyskiwane z komórki bakteryjnej. W artykułach naukowych funkcjonuje również definicja „bioaktywne składniki pochodzenia probiotycznego”. 

Postbiotyki to nieżywotne czynniki pochodzące od probiotyków, które wykazują korzystną aktywność biologiczną u gospodarza. W ich skład wchodzą metabolity produkowane i wydzielane przez probiotyki lub uwalniane po lizie (rozpad komórki i wydostanie się zawartych w niej składników na zewnątrz) oraz składniki ściany komórkowej. Mogą być otrzymywane w postaci ekstraktów, lizatów, filtratów.

Postbiotyki występują w składzie INCI np. pod nazwą Bacillus Ferment Filtrate Extract. A skoro o fermentacji mowa…

Fermenty to kolejny nowy trend w kosmetyce

Fermentacja jest naturalnym enzymatycznym procesem chemicznym, w trakcie którego mikroorganizmy – bakterie i grzyby – przekształcają węglowodany w dwutlenek węgla i nowe metabolity. Proces może przebiegać z udziałem tlenu lub bez.

Fermenty wykorzystywane w przemyśle kosmetycznym otrzymywane są w procesie fermentacji materiału roślinnego z udziałem bakterii Lactobacillus. Przewaga fermentów nad tradycyjnymi ekstraktami roślinnymi polega na wyższym stężeniu składników aktywnych. Ponadto proces fermentacja pozwala na uzyskanie związków prostych, o małej masie cząsteczkowej, które charakteryzują się większą biodostępnością, lepszym wchłanianiem przez skórę.

Do popularnych biofermentów wykorzystywanych w kosmetykach należą bioferment z bambusa, bioferment z ryżu, biofermenty grzybów m.in. Tremella czy bioferment miodu. Galactomyces Ferment Filtrate to składnik powstający w procesie fermentacji przebiegającej z udziałem drożdży. Historia jego stosowania w kosmetyce wzięła się z obserwacją młodo wyglądającej skóry dłoni pracowników browaru sake w Japonii.

Fermentowane składniki kosmetyków działają antyoksydacyjnie, regenerująco, wygładzają, nawilżają i rozjaśniają skórę, niwelują widoczność zmarszczek.

Aneta Kołaczek

Absolwentka chemii i Podyplomowych Studiów Zarządzania Marką. Technolog kosmetyków, autorka publikacji w mediach branżowych, obserwatorka trendów. Uczestniczka szkoleń, konferencji, targów i webinarów dotyczących kosmetologii i przemysłu kosmetycznego. Absolwentka chemii i Podyplomowych Studiów Zarządzania Marką. Technolog kosmetyków, autorka publikacji w mediach branżowych, obserwatorka trendów. Uczestniczka szkoleń, konferencji, targów i webinarów dotyczących kosmetologii i przemysłu kosmetycznego.

Literatura
  1. M. Krzyżostan: Nieoceniona rola mikrobiomu. Mikrobiom i jego wpływ na funkcjonowanie skóry, Cosmetic Reporter, VII-XII 2019
  2. K. Kulbaka: Probiotyki, prebiotyki, synbiotyki, postbiotyki. Trendy w suplementacji i kosmetologii, Aptekarz Polski, nr 179, lipiec 2021
  3. M. Margula: Prebiotyki i probiotyki w kosmetykach, Przemysł Farmaceutyczny, 6/2019
Pobierz materiały edukacyjne
Facebook Instagram Youtube Spotify