Co znajdziesz w artykule?
Kontynuujemy rozważania na temat rodzajów blizn, ich powstawania i sposobów pozbywania się ich. Drugą grupę blizn stanowią zmiany, które mają wpływ na upośledzenie czynności tkanek. I są to blizny przerostowe (hipertroficzne) oraz keloidy (bliznowce).
dr n.k.f. Marlena Przewłocka-Gągała
Pierwsza część artykułu TUTAJ
Niekiedy – co jest zwykle cechą osobniczą – występuje tendencja do nadmiernej produkcji koloidu w bliźnie. Powstaje wówczas
Blizna przerostowa
Tutaj tkanki bliznowate kształtują się ponad poziomem powierzchni skóry właściwej, jednak nie przekraczają obszaru początkowego uszkodzenia skóry. Powstają w efekcie niepoprawnie przebiegających etapów gojenia się obrażeń. A także kształtują się około po 4 tygodniach od pojawienia się urazu.
Przyczyną powstawania tego typu blizn może być, na przykład:
- operacja chirurgiczna,
- oparzenia,
- efekt stanu zapalnego,
- różnego rodzaju urazy.
Blizny hipertroficzne mogą doprowadzać do pojawiania się przykurczu w gojącej się ranie. Mają także zdolność do częściowego zanikania z upływem mijających lat. Ważne jest również, że po ewentualnym usunięciu chirurgicznym blizny przerostowe nie mają skłonności do odnawiania się.
Bliznowce (keloidy)
Skłonność do tworzenia się w miejscu uszkodzeń skóry bliznowców (keloidów) jest również cechą indywidualną (częściej powstają u osób o ciemnej karnacji). Bliznowiec różni się od blizny przerostowej tym, że hipertorofia włókien kolagenowych znacznie przekracza granice uszkodzenia skóry.
Charakteryzują się tym, że są twarde, zazwyczaj koloru czerwonego oraz mogą posiadać w budowie typowe dla keloidów wypustki, które naruszają powierzchnię zdrowej skóry. Po uszkodzeniu skóry keloidy mogą kształtować się od 3 miesięcy, nawet do kilku lat.
W obrazie histologicznym bliznowców zauważa się położenie grubych włókien kolagenowych typu I i III w sposób nieregularny do podłoża skóry oraz wzmożoną proliferację fibroblastów. Stwierdzono również, że unaczynienie struktury keloidów jest upośledzone, ponieważ niewielkie naczynka są porozszerzane oraz chaotycznie rozrzucone.
Cechami indywidualnymi bliznowców są:
- sprzyjający ból i swędzenie podczas fazy rozrostu,
- brak skłonności do autonomicznego ustępowania,
- tendencja do recydywy po operacyjnym usunięciu.
Etiologia opisuje, że keloidy występują z reguły między 20. a 30. rokiem życia w wyniku przebytych urazów, głębokich poparzeń czy operacji chirurgicznych. Występuje także rodzaj bliznowca samoistnego, który pokazuje się u osób ze skłonnościami (tworzą się bez konkretnego powodu). Dlatego ważne jest poinformowanie przed różnego rodzaju zabiegami o predyspozycjach do keloidów.
Metody stosowane na blizny hipertorficzne i keloidy
Do powszechnie stosowanych metod służących do korekcji blizn przerostowych oraz keloidów należą:
- termoterapia zimnem czyli krioterapia
- presoterapia, która polega na zastosowaniu przewlekłego ucisku na tkanki
- stosowane są także materiały silikonowe, o których pojawiło się w ostatniej dekadzie wiele informacji na temat ich pozytywnego wpływu na keloidy oraz blizny przerostowe
- uznaną metodą leczenia jest również wprowadzenie za pomocą igły glikokortykosteroidów do wnętrza blizny.
Wszystkie powyższe metody dają efekty, jednak zależą one od indywidualnych predyspozycji klienta.
Sprawą sporną natomiast jest wykonywanie zabiegu laseroterapii w przypadku korekcji bliznowców. Metody frakcyjne stymulują procesy fizjologiczne, czyli mogą powodować dalszy rozrost tkanki. W przypadku bliznowców należy zahamować syntezę kolagenu.
Terapia uciskowa (presoterapia)
Presoterapia jest profilaktyczno-leczniczą metodą, która znajduje zastosowanie w terapii redukcji blizn przerostowych oraz keloidów. Długotrwały ucisk ma na celu spowodowanie miejscowego niedokrwienia, zmniejszenie aktywności fibroblastów. I nasilenie aktywności kolagenazy, która jest enzymem odpowiadającym za rozkładanie kolagenu w skórze. W ten sposób uzyskuje się efekt zmniejszenia produkcji kolagenu.
Najlepsze rezultaty presoterapii zauważa się w przypadku zastosowania tej metody na świeżo powstałych bliznach, które mają tendencję do przerastania. Przykładem takich blizn są blizny pooparzeniowe.
Do ucisku tkanek bliznowatych należy używać odzieży uciskowej, specjalnie przystosowanych mankietów lub klipsów. Czas trwania redukcji blizn przerostowych oraz bliznowców metodą uciskową może trwać od 6 do 24 miesięcy.
Terapia okluzyjna preparatami silikonowymi
Jedną z metod, którą stosuje się w redukcji blizn przerostowych oraz bliznowców to opatrunki silikonowe występujące w formie plastrów lub żelu. Plastry silikonowe to inaczej elastomery silikonowe, które mają właściwości adhezyjne (przylegają one do podłoża).
Plastry tworzą elastyczny oraz przezroczysty okład, który jest stałej konsystencji. Natomiast żel silikonowy to preparat charakteryzujący się półstałą konsystencją oraz różnorodną lepkością. Po zaaplikowaniu żelu na powierzchni skóry powstaje elastyczna i transparentna warstwa. Dlatego często ten preparat jest stosowany na blizny, które umiejscowione są na zauważalnych obszarach ciała, na przykład twarzy.
Opatrunki silikonowe, które są nakładane na skórę, powodują ograniczenie parowania wody. Dochodzi wówczas do zwiększania się nawodnienia tkanek oraz wzrostu ich poziomu nawilżenia, które w konsekwencji wpływają na ograniczenie rozrostu blizny.
Ważną kwestą jest to, że ucisk i okluzja, które są wywoływane przez tworzywa silikonowe mogą prowadzić, na przykład do zahamowania w skórze procesu angiogenezy (powstawania naczyń włosowatych) lub zredukowania ilości cytokin prozapalnych.
Należy podkreślić, że preparaty silikonowe wydają się skuteczne zarówno na poziomie profilaktyki powstawania, jak i leczenia blizny. I zgodnie z wieloma danymi naukowymi są uznawane za terapię pierwszego rzutu.
Iniekcja kortykosteroidami
Kortykosteroidy to hormony steroidowe, które produkowane są pod wpływem adrenokortykotropiny (hormonu przysadkowego) w warstwach kory nadnerczy.
Jest to aktualnie jedyna metoda leczenia z zastosowaniem iniekcji, której zasadność jest potwierdzona przez źródła zgodne z medycyną opartą na faktach (evidence based medicine – EBM).
Glikokortykosteroidy w przypadku blizn przerostowych oraz keloidów są podawane pod bliznę lub bezpośrednio do jej wnętrza (doogniskowo).
Nie potwierdzono efektywności działania kortykosteroidów jako metody stosowanej w redukcji blizn w formie maści.
Najbardziej widoczne efekty terapeutyczne są zauważalne w przypadku świeżych blizn przerostowych, starsze blizny są z reguły tylko i wyłącznie zmiękczone.
Metody kriochirurgii
Jedną z technik wykorzystywanych w krioterapii miejscowej (kriochirurgii) w przypadku blizn przerostowych i bliznowców przed zabiegiem iniekcji doogniskowej jest technika natryskowa (spot freeze). Metoda wykorzystuje rozpylony środek mrożący, na przykład ciekły azot. Powoduje to rozbicie zbitej i grubej struktury blizn, przez co wkłucie w tkankę jest łatwiejsze, a preparat leczniczy zostaje wprowadzony równomiernie.
Podsumowanie
W przeglądzie literatury zauważa się, że istnieje wiele metod pozwalających na skuteczną walkę z tak złożonym problemem jakim są blizny. Osoby, u których występują blizny, coraz częściej poddają się zabiegom w celu ich redukcji; nie tylko z powodów estetycznych, ale i aspektów zdrowotnych.
Warto wspomnieć również o tym, że pojedynczy zabieg na blizny może nie przynieść pełnowymiarowych efektów. Dlatego zaleca się wykonywanie zabiegów w serii. Kosmetolog lub lekarz wykonujący zabieg na redukcję blizn musi pamiętać również o tym, aby wykluczyć wszelkie przeciwwskazania do wykonywanej metody.
Według najnowszych badań naukowych laseroterapia jest uznawana za terapię pierwszego rzutu w przypadku blizn pourazowych i chirurgicznych. Z kolei do skutecznego i bezpiecznego leczenia blizn potrądzikowych zaleca się stosowanie frakcjonowanego lasera pikosekundowego o podwójnej długości fali.
Dobrze dobrane procedury mogą spowodować skuteczną redukcję i zminimalizować widoczność blizny. Wielu autorów podkreśla olbrzymi potencjał technik laserowych, jako bezpiecznego i skutecznego leczenia blizn. Zalecając promowanie szerszego dostępu tej metody dla pacjentów.
Według najnowszych badań naukowych m.in. Seago i współ. laseroterapia jest uznawana za terapię pierwszego rzutu w przypadku blizn pourazowych i chirurgicznych. A do skutecznego i bezpiecznego leczenia blizn potrądzikowych zaleca się stosowanie frakcjonowanego lasera pikosekundowego o podwójnej długości fali. Podejście do leczenia powinno opierać się na charakterystyce blizny (umiejscowienie anatomiczne, rodzaj urazu, kolor, grubość, napięcie, wiek blizny i aktywność). I obejmuje wybór odpowiedniego typu lasera oraz określenie korzyści z terapii skojarzonej z leczeniem chirurgicznym i sposobami niechirurgicznymi.
Metody chirurgiczne, w połączeniu z miejscowym leczeniem farmakologicznym, stosuje się tylko w wybranych przypadkach. Co wynika z wysokiego ryzyka nawrotu jeszcze większej blizny przerosłej lub keloidu.
Pomimo wielu środków terapeutycznych całkowite usunięcie blizny jest praktycznie niemożliwe. Dostępne metody zastosowane jednocześnie mogą jedynie doprowadzić do jej zmniejszenia, spłaszczenia lub odbarwienia. Za całkowite wyleczenie uznaje się trwające ponad dwa lata zmniejszenie wyniosłości blizny oraz zahamowanie jej rozrostu.
Zaleca się ciągłe uktualnianie międzynarodowych wytycznych dotyczących wyników leczenia blizn i tworzenie programów jej refundacji oraz przeprowadzanie wysokiej jakości badań tego tematu.
dr n.k.f. Marlena Przewłocka-Gągała
Absolwentka Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, doktor rehabilitacji i kosmetolog z prawie 12-letnim doświadczeniem zawodowym. Założycielka i prezes w Dr Przewłocka-Gągała Academy. Kosmetologia i fizjoterapia są jej pasją, którą stale rozwija, skupiając się na innowacyjnych technologiach w kosmetologii i fizjoterapii medycznej. Jest też wykładowczynią Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu oraz w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej im. Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu. Ma ogromną wiedzę i doświadczenie w zakresie zabiegów, których celem jest stymulacja odbudowy włókien kolagenowych (odnowa skóry, likwidacja rozstępów i blizn). Także fizjoterapii w położnictwie, ortopedii i logopedii (elektrostymulacja podniebienia). Przeprowadza procedury takie jak makijaż permanentny i zabiegi z zakresu medycyny estetycznej – działanie przeciwstarzeniowe i modelujące twarzy za pomocą usieciowanego kwasu hialuronowego.
