Czym różnią się od siebie formy retinoidów?
Witamina A zwana jest witaminą życia, z uwagi na bardzo istotną rolę jaką odgrywa w ludzkim organizmie. Czym charakteryzuje się jej działanie? Dlaczego jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania oraz jakie właściwości wykazuje pod kątem wpływu na skórę?
Paulina Choczaj
Witamina A jest alkoholem diterpenowym – olejem rozpuszczalnym w etanolu, eterze naftowym i tłuszczach. Występuje naturalnie w naszym organizmie w formie estru – palmitynianu retinolu. W reakcji zmydlania tworzącego czysty retinol uwalniany do krwiobiegu.
W przypadku niedoboru witaminy A możemy obserwować:
- nadmierne rogowacenie i złuszczanie nabłonka,
- marszczenie i przesuszenie skóry,
- zahamowanie procesu wzrostu,
- łupież.
Co znajdziesz w artykule?
Witamina A nie jest pojedynczą witaminą.
To grupa organicznych związków chemicznych zaliczanych do retinoidów.
Retinoidy charakteryzują się podobną budową i aktywnością, pełnią wiele ważnych funkcji w ludzkim organizmie. Partycypują w syntezie hormonów steroidowych, procesach odpornościowych oraz podziałach komórkowych. Korzystnie wpływają na działanie narządów wzroku, a także układu pokarmowego i oddechowego oraz na stan skóry.
Wyróżnia się trzy generacje retinoidów. Do pierwszej generacji (tzw. związków monoaromatycznych) zalicza się retinol, aldehyd retinowy, tretinoina, izotretinoina oraz kwas retinowy.
Druga generacja (tzw. związki aromatyczne) obejmuje acytretynę, etretynian i motretynid. Z kolei trzecią generację retinoidów (tzw. poliaromatyczne retinoidy) stanowią adapalen, beksaroten i tazaroten.
Retinoidy są pochodnymi witaminy A,
które posiadają właściwości regeneracyjne i ujędrniające. Kosmetyki z retinoidami są szczególnie przeznaczone do pielęgnacji cery dojrzałej ze skłonnością do powstawania zmarszczek. Preparaty z retinolem są szeroko stosowane w leczeniu chorób dermatologicznych, takich jak trądzik, czy łuszczyca.
Wśród retinoidów największą aktywnością biologiczną wykazuje retinol, który jest podstawową formą witaminy A.
Retinol to alkoholowa forma witaminy A. Użyta w odpowiednim stężeniu i formule ulega w komórkach skóry przekształceniu do kwasu retinowego. Wykazując bardzo efektywne działanie bez powodowania intensywnego podrażnienia skóry. Jest to najbardziej aktywna forma tej witaminy w kosmetykach. I jedna z podstawowych i najbardziej cennych substancji aktywnych stosowanych w kosmetyce o udowodnionym naukowo działaniu przeciwstarzeniowym.
Moc jej działania wynika z wielokierunkowości. Z jednej strony chroni przed zewnętrznymi czynnikami powodującymi starzenie się. A z drugiej stymuluje mechanizmy obronne i naprawcze skóry oraz usuwa już zaistniałe niekorzystne zmiany w postaci zmarszczek, przebarwień i wiotkiej skóry.
Retinoidy w naskórku normalizują proces keratynizacji,
czyli rogowacenia, sprzyjają spłyceniu warstwy zrogowaciałej i pogrubieniu warstw żywych. Natomiast działając złuszczająco wygładzają powierzchnię skóry. Dlatego są szczególnie polecane przy problemach związanych z nadmiernym łuszczeniem i rogowaceniem skóry. Takich jak łuszczyca, rybia łuska, czy rogowacenie mieszkowe. Ponadto poprawiają koloryt skóry.
W kosmetykach
znajdziemy delikatne pochodne witaminy A w postaci octanu i pamitynianu retinolu (INCI: Retinyl Palmitate/Retinyl Acetate). Preparaty z retinolem są szczególnie polecane do skóry zarówno z cechami fotostarzenia, jak i starzenia hormonalnego. Wpływają bowiem na głębsze warstwy skóry. Stymulują różnicowanie i namnażanie keratynocytów oraz fibroblastów. A tym samym sprzyjają syntezie kolagenu oraz elastyny, poprawiając spoistość, sprężystość skóry.
Mają zdolność regeneracji włókien kolagenowych i elastylowych już istniejących. Zapobiegają również utracie wody (TEWL) oraz stymulują syntezę kwasu hialuronowego, wpływając na prawidłowe nawodnienie skóry. Dlatego stosowane są w pielęgnacji skóry suchej oraz atopowej. Wszystkie te funkcje sprzyjają regeneracji i odżywieniu skóry, a także zmniejszają istniejące zmarszczki i zapobiegają powstaniu nowych. Ostatecznym rezultatem jest wygładzenie, nawilżenie i rozjaśnienie skóry.
Preparaty z retinolem są szczególnie polecane do skóry zarówno z cechami fotostarzenia, jak i starzenia hormonalnego. Wpływają bowiem na głębsze warstwy skóry.
Ze względu na ich wpływ na proces keratynizacji, retinoidy znalazły zastosowanie w leczeniu trądziku pospolitego. Zwiększają liczbę podziałów komórkowych i stymulują różnicowanie keratynocytów. Ponadto wykazują działanie przeciwzaskórnikowe, przeciwzapalne. A także normalizuje funkcję komórek gruczołu łojowego – sebocytów, zmniejszając produkcję łoju.
Mechanizmy działania retinoidów
* Regulowanie procesu odnowy komórek naskórka:
- złuszczanie warstwy rogowej,
- wspomaganie odnowy komórkowej w warstwie podstawnej,
- zmniejszenie liczby komórek atypowych,
- hamowanie transportu melaniny do komórek naskórka.
* Stymulowanie syntezy kolagenu I i III (kolageny strukturalne skóry) oraz kolagenu VII, budującego włókna zakotwiczające.
* Poszerzenie strefy Grenza (położonej tuż pod błoną podstawną), która jest w istocie miejscem syntezy prokolagenu typu I.
* Stymulowanie powstawania fibryliny I – składnika mikrowłókien elastyny.
* Hamowanie aktywności enzymów degradujących kolagen i elastynę.
* Zwiększenie proliferacji i nasilenie różnicowania się keratynocytów. Co powoduje wzrost spoistości warstwy rogowej i pogrubienie warstwy ziarnistej.
* Normalizacja procesów złuszczania w przewodach gruczołów łojowych. A poprzez umożliwienie ewakuacji wydzieliny gruczołów następuje ograniczenie komedogenezy.
* Poprawa bariery naskórkowej.
* Wzrost angiogenezy – stymulowanie powstawania naczyń krwionośnych, dzięki czemu następuje poprawa krążenia w skórze. Co zapewnia lepsze zaopatrzenie skóry w składniki odżywcze i budulcowe.
* Zmniejszenie szorstkości skóry, spłycenie głębokich zmarszczek, rozjaśnienie przebarwień, zmniejszenie ilości zaskórników.
Różne stężenie
W kosmetykach retinol występuje w różnym stężeniu, od niskiego 0,1% po nawet 2%. Zaleca się, aby terapię retinolem rozpocząć od niskich stężeń, by z czasem stopniowo je zwiększać.
Na początku stosowania kosmetyków z retinolem skóra zaczyna się widocznie łuszczyć, często występuje podrażnienie i przesuszenie. Nim cera przyzwyczai się do retinolu, lepiej zmniejszyć częstotliwość stosowania kosmetyku do 2-3 razy w tygodniu. I przez cały czas trwania kuracji zapewnić skórze odpowiednie nawilżenie, a także odpowiednio wysoką ochronę przeciwsłoneczną – krem z filtrami SPF 50.
Nim cera przyzwyczai się do retinolu, lepiej zmniejszyć częstotliwość stosowania kosmetyku do 2-3 razy w tygodniu. I przez cały czas trwania kuracji zapewnić skórze odpowiednie nawilżenie
Należy pamiętać również o tym, by preparaty z retinolem stosować na noc, ponieważ mogą one działać fotouczulająco. Warto rozważyć termin rozpoczęcia terapii retinolem. Rekomenduje się, aby kosmetyki z retinolem stosować jesienią i zimą, gdy skóra nie jest tak narażona na działanie promieniowania UV.
Przeciwwskazania i ostrzeżenia
Retinoidy są całkowicie zakazane w czasie ciąży i karmienia piersią. Ich stosowanie może doprowadzić do poważnych zaburzeń w rozwoju płodu.
Stosując retinoidy należy również unikać silnego słońca i promieni UV, ponieważ może to doprowadzić do silnych uszkodzeń skóry.
Retinoidy mogą wywoływać pewne działania niepożądane. W przypadku stosowania ich na skórę może pojawić się nadmierna wrażliwość, przesuszenie i zaczerwienienie skóry oraz błon śluzowych. Może pojawić się świąd, podrażnienie, rumień, wysypka oraz poty. Osłabieniu mogą również ulec włosy i paznokcie.
Retinoidy mogą wywoływać pewne działania niepożądane. W przypadku stosowania ich na skórę może pojawić się nadmierna wrażliwość, przesuszenie i zaczerwienienie skóry oraz błon śluzowych.
W efekcie stosowania retinoidów może pojawić się suchość, pieczenie oraz łzawienie oczu. Retinoidy mogą również wywołać zaburzenia żołądkowo-jelitowe, czy zapalenie trzustki. W efekcie stosowanie dużych dawek retinoidów może dojść do zaburzeń pracy wątroby, a nawet krwawienia z układu pokarmowego. W tym wypadku należy natychmiast przerwać ich stosowanie.
Łagodzenie objawów starzenia
Retinoidy mogą zawdzięczać swoją skuteczność osłabieniu produkcji metaloproteinaz macierzy w następstwie zahamowania aktywności czynników transkrypcji, stymulowaniu aktywności fibroblastów. W celu pobudzenia naprawy skóry uszkodzonej słońcem przez stymulację syntezy różnych typów kolagenu, fibryliny i glikozoaminoglikanów.
Dodatkowo, retinoidy usuwają upostaciowany kolagen wokół zmarszczki. Podczas gdy nowe włókna kolagenowe i inne cząsteczki tworzące macierz zewnątrzkomórkową są prawidłowo odkładane w czasie spłycania zmarszczek.
Kwas retinowy jest najbardziej skuteczną substancją czynną, umożliwiającą łagodzenie objawów starzenia. Jednak retinol i jego estry również wykazują korzystne działanie. Stosownie retinoidów w odpowiedni sposób gwarantuje spektakularne efekty.
Paulina Choczaj
Kosmetolog z 15-letnim doświadczeniem. Absolwentka Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Właścicielka dwóch gabinetów Holistic Beauty. Specjalizuje się w zabiegach medycyny estetycznej, holistycznie podchodząc do każdej osoby. Trenerka w Dermatic Aesthetic Academy.
