Co wpływa na proces regeneracji skóry? Jak ją przyspieszyć? Kiedy wspomagać, a kiedy pozostawić sprawy własnemu biegowi? Po co nam ta regeneracja? A gdyby tak skóra się nie regenerowała? Regeneracja oznacza odtworzenie zniszczonej lub brakującej części narządu z pozostałej tkanki.
Marta Dymek-Gładyszewska
Organizm ludzki codziennie poddawany jest licznym zmianom i nadwyrężeniom. Zarówno czynniki zewnętrzne jak i wewnętrzne w ciągły sposób niszczą skórę, tkanki, czy macierz komórkową.
Co znajdziesz w artykule?
Uszkodzenia zewnętrzne i wewnętrzne
Skóra składa się z wielu warstw, zbudowana jest z wielu typów komórek i spełnia ważne dla organizmy funkcje. Jest także organem najbardziej narażonym na różnego rodzaju urazy: mechaniczne, termiczne, chemiczne.
O regeneracji zatem będziemy mówić zarówno pod kątem uszkodzeń zewnętrznych, np. urazów, blizn, jak i wewnętrznych – uszkodzenia spowodowane wolnymi rodnikami ROS.
W pierwszym przypadku najczęściej zależy nam na strefie wizualnej:
- zniwelowaniu rozstępów,
- blizn pourazowych, potrądzikowych itp…
W drugim przypadku musimy sięgnąć w głąb organizmu, choć taka regeneracja wpłynie także na strefę zewnętrzną np.:
- zniwelowanie zmarszczek,
- ujędrnienie skóry,
- nawilżenie skóry.
O regeneracji będziemy mówić zarówno pod kątem uszkodzeń zewnętrznych, np. urazów, blizn, jak i wewnętrznych – uszkodzenia spowodowane wolnymi rodnikami ROS. Obydwa przypadki łączą się w jedną całość. Ponieważ aby uzyskać efekt wizualny na powierzchni skóry, musimy wyjść od regeneracji na poziomie komórkowym.
Oczywiście obydwa przypadki łączą się w jedną całość. Ponieważ aby uzyskać efekt wizualny na powierzchni skóry, musimy wyjść od regeneracji na poziomie komórkowym.
W estetyce najlepszą terapią w przypadku eliminacji uszkodzeń skóry jest pobudzenie naturalnych mechanizmów regeneracyjnych, co doprowadza do odbudowy i regeneracji tkanek.
Mechanizmy takie stymuluje się zazwyczaj:
- peelingami chemicznymi,
- kontrolowanymi mikrouszkodzeniami skóry,
- zabiegami laserowymi.
Zabiegi te mają na celu;
- rewitalizację naskórka,
- rewitalizację skóry właściwej,
- pobudzenie syntezy włókien kolagenowych i elastynowych,
- pobudzenie endogennych czynników wzrostu.
Peelingi chemiczne
Peelingi chemiczne wywołują kontrolowane uszkodzenie skóry:
- Prowadzą do wymiany części lub całości naskórka
- Zapoczątkowują proces przebudowy kolagenu (uszkodzenia posłoneczne, zmarszczki, plamy pigmentacyjne)
- Peelingi działające w oparciu o kwasy delikatne osłabiają połączenia jonowe wewnątrz korneocytów, powodując ich zerwanie, a w efekcie odłączenie górnej warstwy rogowej
- Peelingi, do których wykorzystujemy mocne kwasy, wywołują koagulację protein, powodując uwolnienie aminokwasów i wytrącanie soli, a w efekcie efekt zbielenia.
Skutek działania peelingów chemicznych;
- Obniżenie stężenia jonów Ca w kadherynach, złuszczenie jako efekt apoptozy. AHA powodują zwiększenie ilości komórek apoptycznych, spadek stężenia angiogeniny oraz wydzielanie cytokin. Czego efektem jest złuszczenie warstwy rogowej naskórka. Dodatkowo chelatacja jonów żelaza powoduje obniżenie aktywności MMP oraz zmniejszenie stresu oksydacyjnego.
- Bezpośrednio działają na keratynocyty i fibroblasty. W keratynocytach dochodzi do rozpadu macierzy komórkowej. W fibroblastach pobudzenie aktywności metabolicznej prowadzi do przyspieszenia syntezy kolagenu.
- Wpływ na pozostałe komórki skóry pobudzenie komórek tucznych oraz dendrocytów powoduje wzrost działania TGF-B i aktywności czynników wzrostowych naskórkowych i skórnych.
- Nawilżanie, odpowiedzialny jest za to wzrost zawartości GAGs, wzrost zawartości kwasu hialuronowego, wzrost ekspresji genowej mRNA kolagenu, przyspieszenie wytwarzania ceramidów.
- Wpływ na barierę skórną – poprawa działania bariery skórno-naskórkowej. Zwiększenie odporności skóry na podrażnienie przez czynniki powierzchniowo czynne, zmniejszenie grubości warstwy rogowej prowadzą do rozjaśnienia skóry oraz poprawy jej kolorytu, brak efektu zwiększenia TEWL mimo złuszczającego działania.
- Wpływ na pigmentację – hamowanie wydzielania melaniny w melanocytach, poprzez bezpośrednie hamowanie tyrozynazy, przyspieszenie przemiany naskórkowej, wzrost przenikania innych aktywnych czynników rozjaśniających.
Kontrolowane mikrouszkodzenia skóry
Jest to kontrolowane, punktowe przerwanie ciągłości skóry wykonywane w celu stymulacji fibroblastów. Wywołuje krwawienie śródskórne, które w bezpośredni sposób stymuluje kaskadę gojenia w skórze właściwej. W taki właśnie sposób indukuje syntezę kolagenu.
W trakcie procesu dochodzi do migracji w stronę rany keratynocytów, które proliferują i prowadzą do regeneracji naskórka.
Cały proces opiera się na schemacie naturalnego gojenia ran.
W procesie remodelingu skóry nieodłączną rolę pełnią czynniki wzrostu. To właśnie one biorą udział w remodelingu macierzy zewnątrzkomórkowej.
Klasyczne gojenie ran można podzielić na 4 fazy.
- Wysięk (1- 4 dni) uszkodzenia naczyń krwionośnych pobudza płytki krwi i granulocyty obojętnochłonne do uwolnienia czynników wzrostu.
- Resorpcja (1 – 10 dnia) w okolicę rany migrują komórki zapalne, uwalniane są dalsze czynniki wzrostu, dochodzi do pobudzenia fibroblastów do syntezy.
- Proliferacja i nabłonkowanie (3 – 24 dnia) powstaje tkanka ziarninowa, początkowo przecinana przez liczne naczynia krwionośne. Fibroblasty, które migrowały w tę stronę, zwiększają syntezę kolagenu i elastyny. Nowe włókna kolagenowe wzmacniają tkankę ziarninową. Keratynocyty natomiast tworzą nową warstwę naskórka.
- Naprawa i regeneracja (24 dnia do 1 roku) Nowo powstały kolagen łączy się w sieć, zanikają naczynia włosowate. Tkanka staje się mocniejsza.
W procesie remodelingu skóry nieodłączną rolę pełnią czynniki wzrostu. To właśnie one biorą udział w remodelingu macierzy zewnątrzkomórkowej. Najważniejszymi dla tego procesu są:
- transformujący czynnik wzrostu alfa TGF-α (transforming growth factor alpha),
- transformujący czynnik wzrostu beta TGF-β (transforming growth factor beta),
- czynnik wzrostu fibroblastów FGF-2 (fibroblast growth factor 2), FGF-basic – silnie stymulują komórki tkanki łącznej czyli fibroblasty do produkcji białek tworzących macierz pozakomórkową ECM (extracellular matrix),
- płytkowy czynnik wzrostu PDGF (platelet derived growth factor),
- epidermalny/naskórkowy czynnik wzrostu EGF (epidermal growth factor),
- czynnik wzrostu tkanki łącznej CTGF (connective tissue growth factor).
W przypadku analizy tego procesu pod kątem starzenia się skóry możemy wyróżnić trzy fazy:1.
1. Wyzwolenie czynników wzrostu, w której dochodzi do:
- regeneracji naskórka
- chemotaksji fibroblastów
- proliferacji fibroblastów
- tworzenia macierzy
2. Regeneracja tkanek
Po uszkodzeniu dochodzi do proliferacji i regeneracji tkanek. W procesie tym ważne są keratynocyty. Dzień-dwa po uszkodzeniu zaczynają się rozmnażać wzmacniając i pogrubiając naskórek:
- regeneracja naskórka
- proliferacja fibroblastów
- synteza kolagenu typu I, II, V
- elastyna
- proteoglikany
- GAG
- angiogeneza
Po uszkodzeniu dochodzi do proliferacji i regeneracji tkanek. W procesie tym ważne są keratynocyty. Dzień-dwa po uszkodzeniu zaczynają się rozmnażać wzmacniając i pogrubiając naskórek.
3. Przebudowa skóry
Po około 5 dniach od zabiegu dochodzi do powstania kolagenu typu III w warstwie brodawkowej skóry właściwej. Przebudowa skóry trwa nawet kilka miesięcy. Powstają:
- kolagen typu III
- kolagen typu I
- dochodzi do zagęszczenia skóry
Regeneracja i przebudowa skóry w obszarze zabiegowym trwa nawet do kilku tygodniu po zabiegu. Naskórek goi się jednak na tyle szybko, że kaskada procesów odnowy skóry, która została zapoczątkowana podczas nakłuwania, zachodzi w bezpiecznych warunkach nienaruszonej bariery ochronnej zabezpieczającej przed wpływem szkodliwych czynników zewnętrznych.
Zabiegi laserowe
Laseroterapia jest to stymulacja procesów regeneracyjnych organizmu za pomocą promieniowania laserowego. Słowo laser używane do określenia urządzenia zabiegowego oznacza wzmocnienie światła poprzez wymuszoną emisję promieniowania (ang. Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation).
Ze względu na moc lasery możemy podzielić na:
- małej mocy (1 – 6 mW)
- średniej mocy (7 – 500 mW)
- dużej mocy (powyżej 500 mW).
Siła i sposób działania lasera będzie uzależniony od jego rodzaju i mocy.
Lasery o mocy do 500 mW wpływają na tkanki:
- zwiększając syntezę ATP, DNA, RNA
- zwiększając aktywność pompy sodowo-potasowej
- zwiększając potencjał czynnościowego błony komórkowej
- podwyższając poziomu endorfin
- usprawniając odpływ limfy z obszaru stanu zapalnego
- zwiększając ilość wapnia
- przyspieszając metabolizm w komórce (wzrost liczby mitochondriów)
- zwiększając fagocytozę.
W zabiegach estetycznych laseroterapię stosuje się głównie w celu usunięcia blizn, rozstępów, przebarwień, a także w zabiegach anti–ageing.
W przypadku zabiegów laserowych mających na celu poprawę elastyczności i napięcia skóry oraz redukcję zmarszczek mamy do dyspozycji lasery ablacyjne i lasery nieablacyjne. Do laserów ablacyjnych zaliczany jest laser CO2 oraz laser ER:YAG.
W zabiegach estetycznych laseroterapię stosuje się głównie w celu usunięcia blizn, rozstępów, przebarwień, a także w zabiegach anti–ageing.
Proces działania laserów ablacyjnych polega na odparowaniu naskórka oraz części skóry właściwej z jednoczesnym podgrzaniem tkanek. Prowadzi to do obkurczenia kolagenu i stymulacji fibroblastów. W chwili obecnej najczęściej stosuje się tzw. lasery frakcyjne, które odparowują skórę tylko punktowo. Dzięki tej metodzie jest mniej powikłań, a pacjent może szybciej wrócić do codziennych spraw.
Pobudzenie naturalnych procesów
Celem medycyny regeneracyjnej jest znalezienie sposobu do zapoczątkowania procesu regeneracji tkanki w ciele lub stworzenie zamiennych tkanek. Niezależnie od zastosowanej metody chodzi o pobudzenie naturalnych procesów regeneracyjnych organizmu do utrzymania skóry.
Marta Dymek-Gładyszewska
Kosmetolog, absolwentka UM w Łodzi na wydziale farmaceutycznym, właścicielka gabinetu. Specjalizuje się w zaawansowanych procedurach estetycznych, propagujących jednocześnie bezpieczne i holistyczne podejście do pracy z pacjentem. Szkoleniowiec.
