Co znajdziesz w artykule?
Termin „starzenie” dla niektórych z nas bywa nad wyraz wrażliwe i jest to zrozumiałe. Przypomina nam bowiem o upływającym czasie. Mamy coraz większą świadomość o zmianach pojawiających się wraz z wiekiem, samym procesie starzenia, jak i o metodach pozwalających minimalizować ten proces. Do czynienia mamy z czynnikami zewnętrznymi, jak i wewnętrznymi. Tu zaliczamy na przykład uwarunkowania genetyczne, wpływ hormonów, pracę mitochondriów, czy starzenie komórkowe.
Anna Dziklińska
Do ogólnych zmian zachodzących podczas tego procesu zalicza się zaburzenia regeneracji skóry oraz odporności komórkowej. A współudział bodźców zewnętrznych i czynników wewnętrznych prowadzi do różnego rodzaju patologii w prawidłowej pracy skóry i jej fizjologii. Poza czynnikami zewnętrznymi – jak na przykład nadmierna ekspozycja słoneczna, palenie tytoniu, które wpływają na szybkość starzenia się skóry zaliczamy także czynniki wewnętrzne. Jak na przykład uwarunkowania genetyczne, wpływ hormonów, pracę mitochondriów, czy starzenie komórkowe.
To ostatnie – starzenie komórkowe – jest silnie zależne od skracania/dysfunkcji telomerów, nadmiernych sygnałów mitogennych oraz stresu. Poprzez bodźce dostarczane do komórki dochodzi do indukcji stresu oksydacyjnego oraz uszkodzeń DNA. Czyli tak zwanego przedwczesnego starzenia.
Mechanizmy mitochondrialnego starzenia się skóry
Coraz więcej badań oraz publikacji wykazuje realny wpływ mitochondriów na starzenie się skóry. Mitochondria są energetyczną strukturą każdej komórki. Wpływają one zarówno na syntezę fosfolipidów i hemu, ale również aktywację apoptozy (śmierci komórki). Tworzą energię komórkową poprzez utlenienie fosforylacji i łańcucha transportu elektronów. Dzięki czemu ów szlak metaboliczny zapewnia przekształcenie na energię ATP.
Pomimo swoich wielu funkcji w komórce mitochondria przyczyniają się do tworzenia reaktywnych form tlenu, co jest naturalnym i ubocznym efektem metabolizmu tlenu.
Z czasem gromadzone przez nie uszkodzenia oksydacyjne prowadzą do zwiększonej produkcji wolnych rodników oraz uszkodzeń mitochondrialnego DNA, białek, czy lipidów.
Mitochondria są energetyczną strukturą każdej komórki. Wpływają one zarówno na syntezę fosfolipidów i hemu, ale również aktywację apoptozy (śmierci komórki).
Takie działanie może doprowadzić do zaburzeń funkcji mitochondriów. A także do przyspieszania procesu starzenia na skutek zaburzeń powstałych w głębokich warstwach skóry oraz jej strukturach.
Mitochondrialna degradacja, a także uszkodzenia oksydacyjne mają znaczenie nawet w chorobach zależnych od ich funkcjonowania.
Sam proces przyspieszonego starzenia charakteryzuje obniżenie ogólnej funkcji mitochondriów, co z kolei wpłynąć może na upośledzenie funkcji komórek macierzystych. Prowadząc do degradacji tkankowej, jak również śmierci komórek.
Pojawiają się także dowody sugerujące, iż mitochondria mają swój ważny udział względem fizjologii skóry. Odpowiadają za pigmentację oraz samo funkcjonowanie melanocytów.
Sam proces przyspieszonego starzenia charakteryzuje obniżenie ogólnej funkcji mitochondriów, co z kolei wpłynąć może na upośledzenie funkcji komórek macierzystych.
Przykładowo, prohibityna (ważne i funkcjonalne dla mitochondriów białko) została zidentyfikowana jako forma modelująca pigmentację. Dodatkowo łączy się to z wieloma ważnymi procesami zachodzącymi w komórce, jak na przykład starzeniem.
Wpływ promieniowania UVA
Skóra, jak powszechnie wiadomo, jako największy narząd człowieka boryka się z wieloma czynnikami mającymi realny wpływ na jej zmiany, czy uszkodzenie. Jedną z głównych, a także pospolitych przyczyn starzenia się skóry jest ekspozycja na światło ultrafioletowe. Z czego rzeczywisty wpływ na jej wygląd ma zarówno promieniowanie UVA, jak i UVB. Promieniowanie UVC jest prawie całościowo pochłaniane przez atmosferę ziemską.
Pomimo, iż promieniowanie ultrafioletowe wspomaga organizm w syntezie witaminy D3, to promieniowanie UVA oraz UVB poprzez intensywną ekspozycję wykazują szkodliwe działanie zarówno na skórę, jak również struktury naczyniowe.
Promieniowanie UVB prowadzi do uszkodzeń w zakresie immunologii skóry oraz wywołuje oparzenia, a nawet rumień. Z kolei promieniowanie UVA ma znacznie szersze spektrum działania, ponieważ dociera aż do skóry właściwej.
Badania pokazują, że największy wpływ na nabłonkowe nowotwory skóry ma promieniowanie UVA, które niszczy nić DNA poprzez obecność reaktywnych form tlenu. Dodatkowo promieniowanie to oddziałuje na fibroblasty, komórki dendrytyczne, czy śródbłonka naczyń, a także limfocyty T i komórki tuczne.
Przy zmianach zależnych od promieniowania UVA obserwuje się z kolei silne przesuszenie skóry. Jak i liczne jej załamania, jak na przykład zmarszczki, czy bruzdy. Pojawiają się również teleangiektazje oraz obserwuje się utratę napięcia, elastyczności i gęstości skóry.
Największy wpływ na nabłonkowe nowotwory skóry ma promieniowanie UVA, które niszczy nić DNA poprzez obecność reaktywnych form tlenu. Dodatkowo promieniowanie to oddziałuje na fibroblasty, komórki dendrytyczne, czy śródbłonka naczyń, a także limfocyty T i komórki tuczne.
Działanie promieniowania UVA ma także wpływ na zaburzenia mikrokrążenia, czy uszkodzenia tkanki łącznej. Co w konsekwencji przekłada się na powstawanie zjawiska elastozy, czyli gromadzenia mas elastynowych. Efektem tego zjawiska jest nierównomierna kumulacja zbitych fragmentów elastyny na poziomie skóry właściwej.
Zaburzenia równowagi pomiędzy produkcją wolnych rodników a unieszkodliwianiem ich przez antyoksydanty
Obecność wolnych rodników w komórce jest nieunikniona, gdyż jest to efekt uboczny pracy mitochondriów. Reaktywne formy tlenu wykazują jednak swój udział w zmianie biomolekuł, a co za tym idzie, uszkodzeniu białek, czy lipidów. Skutkuje to dalszym zakłóceniem w integralności strukturalnej, a także katalitycznej.
Badania wykazały, że nadmierny stres oksydacyjny nasila uszkodzenia mitochondrialnego DNA, doprowadzając do przedwczesnego starzenia. W takim przypadku warto włączyć substancje aktywnie i korzystnie wpływające na mitochondria. W walce z procesem mitochondrialnego starzenia się skóry przychodzą antyoksydanty, do których zalicza się w głównej mierze witaminę A, C oraz E, jak również koenzym Q10.
Nadmierny stres oksydacyjny nasila uszkodzenia mitochondrialnego DNA, doprowadzając do przedwczesnego starzenia.
Co prawda rośnie potrzeba dalszych i dogłębnych badań odnośnie związku między uszkodzeniami oksydacyjnymi a przeciwutleniaczami. Jednak badania ukazują, iż wprowadzenie antyoksydantów wywiera korzystny wpływ na organizm.
Jak opóźnić proces mitochondrialnego starzenia się skóry?
Przy tak szerokiej tematyce związanej zarówno z mitochondriami i starzeniem pojawia się pytanie: jak opóźnić proces mitochondrialnego starzenia się skóry? Należy pamiętać, że stan skóry i jej rzeczywisty obraz widoczny na zewnątrz będzie odzwierciedleniem wszelkich procesów zachodzących w organizmie. Każdej poprawnej pracy i uszkodzeń wykonanych wewnątrz organizmu, jak i prawidłowym odżywianiem, tak ważnym dla mitochondriów.
Starzenie zależne od mitochondriów, czy innych czynników wpływających na ten proces jest nieuniknione. Natomiast w celu profilaktyki przeciwstarzeniowej należy uwzględnić pomoc jaką niosą mitoceutyki. Są to zróżnicowane i endogenne substancje odżywcze, które odnalazły swoje zastosowanie w dziedzinie medycyny mitochondrialnej.
W celu profilaktyki przeciwstarzeniowej należy uwzględnić pomoc jaką niosą mitoceutyki. Są to zróżnicowane i endogenne substancje odżywcze, które odnalazły swoje zastosowanie w dziedzinie medycyny mitochondrialnej.
Wpływają one na prawidłowe utrzymanie funkcji mitochondriów, co ma przełożenie na działania terapeutyczne w kuracjach przeciwstarzeniowych. Do substancji aktywnie oddziałujących na mitochondria zalicza się koenzym Q10, pirolochinolinochinon (PQQ), witaminy z grupy B, kwas alfa-liponowy (ALA), kreatynę. A także pierwiastki, przykładowo żelazo, czy magnez oraz resweratrol i pterostylben.
Niedobory tych substancji i witamin skutkują w głównej mierze zmniejszoną produkcją energii przez mitochondria oraz indukcją reaktywnych form tlenu. Dodatkowo wywierają stres oksydacyjny, jak również indukują pojawienie się przyspieszonego procesu starzenia. Urozmaicenie diety w tego rodzaju substancje znacząco wykazuje właściwości przeciwutleniające. Szczególnie w przypadku resweratrolu oraz pterostylbenu, a także wpływa na ogólną poprawę i ochronę przed różnego rodzaju toksynami.
Wszelkie zabiegi gabinetowe
powinny więc uwzględniać silne działania antyoksydacyjne, zapewniające skórze i jej strukturom rewitalizację oraz odżywienie. Jak również działania powinny być oparte o właściwe terapie naprawcze, czy regeneracyjne. Warto w takim przypadku obrać wspólną drogę ze specjalistą zarówno w pielęgnacji pozabiegowej, domowej. Jak również ułożyć prawidłowe działania terapeutyczne w gabinecie, gdyż takich możliwości pozostaje wiele.
Warto mieć na uwadze fakt, że substancje i witaminy korzystnie wpływające na mitochondria pomogą w walce z mitochondrialnym starzeniem się skóry.
Zdecydowanie, regularne stosowanie i odżywianie organizmu za pomocą mitoceutyków oraz wybór odpowiedniej drogi zabiegowej pozwolą na redukcję zmian powstałych na skutek starzenia. A także dodatkowo włączą świetną prewencję przeciwstarzeniową od wewnątrz jak i zewnątrz. Co przyczyni się do zachowania zdrowej skóry na długi czas.
Warto mieć także na uwadze fakt, że substancje i witaminy korzystnie wpływające na mitochondria pomogą w walce z mitochondrialnym starzeniem się skóry.
Anna Dziklińska
Kosmetolog. Specjalizuje się w różnego rodzaju terapiach skórnych – począwszy od trądziku różowatego po łojotokowe zapalenie skóry. Pozostałe terapie łączone, terapie healthy aging są dla niej wyzwaniem, wciąż poszukuje jak najlepszych rozwiązań w zabiegach.
Literatura:
J. W. Bauer, R. G. Feichtinger, B. Kofler, W. Sperl, Mitochondrial dysfunction: a neglected component of skin diseases, „Experimental Dermatology”, nr 23/9/2014.
M. V. Berridge, G. M. Carson, P. M. Herst, M. R. Rowe, Functional Mitochondria in Health and Disease, „Frontiers in Endocrinology”, nr 8/296/2017.
M. Bonora, P. Pinton, Mitochondrial DNA keeps you young, „Cell Death & Disease”, nr 9/2018.
J. P. Costa, C. Duarte, A. T. Rocha-Santos, G. M. Silva, R. Vitorino, C. Vogel, A synopsis on aging – Theories, mechanisms and future prospects, „Ageing Research Reviews”, nr 29/2016.
L. Know, Mądre mitochondria. Jak opóźnić procesy starzenia i żyć zdrowiej, Wydawnictwo Kobiece, Białystok 2019.
G. Bocheva, R. M. Slominski, A.T. Slominski, Neuroendocrine Aspects of Skin Aging, “International Journal of Molecular Sciences”, nr 20/11/2019.
