Łysienie u kobiet i mężczyzn – terapia osoczem bogatopłytkowym

Choroby włosów stanowią istotne obciążenie dla życia pacjentów, powodują stres emocjonalny oraz psychospołeczny. U ponad 63% osób cierpiących na łysienie stwierdzono jego negatywny wpływ na jakości życia.

dr n. med. Paulina Kubasik

Dyskomfort spowodowany łysieniem oraz chorobami skóry owłosionej głowy może dodatkowo nasilać już istniejące zaburzenia włosów powodując efekt „błędnego koła”. Dlatego tak istotne jest jak najszybsze postawienie właściwego rozpoznania oraz podjęcie efektywnego leczenia. Niezmiernie ważne jest, aby każda terapia była poprzedzona diagnostyką w postaci badań laboratoryjnych oraz – jeśli jest to konieczne – biopsją (badaniem histopatologicznym fragmentu skóry głowy). Mają one na celu wychwycenie możliwych problemów zdrowotnych, będących przyczyną łysienia. Zastosowanie leczenia zabiegowego bez zdiagnozowania i terapii przyczyny często nie wiąże się z poprawą stanu klinicznego włosów. A to prowadzi do rozczarowania zarówno wśród pacjentów jak i zabiegowców. 

Liczne metody terapii

W zależności od rodzaju łysienia dostępne są liczne metody terapii utraty włosów. Leczenie farmakologiczne oparte na stosowaniu minoxidilu (2% lub 5%) i finasterydu (1 mg) w łysieniu androgenowym, doustne podawanie preparatów biotyny lub wielowitaminowych – w przypadku stwierdzenia łysienia telogenowego. Czy też glikokortykosteroidy stosowane zarówno w formie leczenia miejscowego jak i ogólnego w momencie zdiagnozowania łysienia plackowatego lub w łysieniu bliznowaciejącym.

Zastosowanie leczenia zabiegowego bez zdiagnozowania i terapii przyczyny często nie wiąże się z poprawą stanu klinicznego włosów.

Leczenie chirurgiczne mające zastosowanie głównie w terapii łysienia androgennego oraz w określonych formach łysienia bliznowaciejącego będących na przykład wynikiem urazu lub stanu zapalnego w obrębie owłosionej okolicy ciała.

Coraz większe znaczenie przywiązuje się do niechirurgicznych metod terapii łysienia wykorzystujących naturalne procesy regeneracyjne organizmu. Zabiegi te w sposób mało inwazyjny przyczyniają się do zwiększenia ilości włosów oraz poprawy ich kondycji. Mogą stanowić terapię uzupełniającą do leczenia farmakologicznego i chirurgicznego lub alternatywną w przypadku pacjentów z przeciwwskazaniami do zastosowania leków i wykonania przeszczepienia mieszków włosowych. 

Osocze bogatopłytkowe

Już w latach 80’ ubiegłego wieku zauważono homeostatyczny oraz przeciwzapalny wpływ osocza bogatopłytkowego (ang. Platelet-Rich Plasma – PRP). Jego właściwości wykorzystywano głównie w hematologii oraz ortopedii. Obecnie, dzięki poszerzeniu badań klinicznych, PRP jest powszechnie stosowane także w innych dziedzinach medycyny. Takich jak: kardiochirurgia, chirurgia ogólna oraz plastyczna, ginekologia, urologia i okulistyka.

Coraz większe znaczenie przywiązuje się do niechirurgicznych metod terapii łysienia wykorzystujących naturalne procesy regeneracyjne organizmu.

 Coraz szersze zastosowanie osocza bogatopłytkowego obserwuje się współcześnie w dermatologii. Tu wykorzystuje się jego stymulujące działanie na fibroblasty w skórze odpowiadające za produkcję kolagenu typu I. Iniekcje z PRP przyspieszają regenerację tkanek, gojenie ran oraz powodują przebudowę blizn. Zauważono także korzystny wpływ osocza bogatopłytkowego na odrost włosów. Dzięki temu jest obecnie wykorzystywane jako nowa forma terapii łysienia androgennego oraz plackowatego. 

Autologicznym osoczem bogatopłytkowym

nazywamy osocze pochodzące od pacjenta o stężeniu płytek powyżej stężenia podstawowego (przed wirowaniem, które fizjologicznie mieści się w przedziale 150-400 tys./µL). Dotychczas nie zdeterminowano optymalnego zagęszczenia płytek i w zależności od wykorzystanego urządzenia stanowi ono od dwu– do czternastokrotności stężenia fizjologicznego. 

PRP zostało podzielone na 4 typy. Są to czyste osocze bogatopłytkowe (pure platelet-rich plasma – P-PRP) wykorzystywane w dermatologii oraz medycynie estetycznej. Osocze bogatopłytkowe z dużą zawartością leukocytów (leukocyte platelet-rich plasma L-PRP), czyste osocze bogatopłytkowe bogate w fibrynę (pure platelet-rich fibrin matrix P-PRFM) wykorzystywane w chirurgii szczękowo-twarzowej, w terapii trudno gojących się ran i transferze tkanki tłuszczowej. A także osocze bogatopłytkowe bogate w leukocyty i fibrynę (leukocyte and platelet-rich fibrin matrix L-PRFM).

Działanie PRP w leczeniu łysienia

opiera się na cytokinach oraz czynnikach wzrostu (ang. Growth Factors – GFs) wpływających na morfogenezę włosów oraz ich cykl. Aktywne biomolekuły pobudzają także tworzenie się nowych naczyń (neowaskularyzację), co przyczynia się do poprawy ukrwienia skóry głowy. Po degranulacji płytek krwi, na skutek aktywatora (10% chlorku wapnia, glukonianu wapnia, trombiny, kolagenu), dochodzi do uwolnienia licznych czynników wzrostu. Płytkopochodnego czynnika wzrostu (ang. platelet-derived growth factor – PDGF), transformującego czynnika wzrostu beta (ang. transforming growth factor – TGF-β), czynnika wzrostu śródbłonka naczyniowego (ang. vascular endothelial growth factor – VEGF), naskórkowego czynnika wzrostu (ang. epidermal growth factor – EGF), czynnika wzrostu hepatocytów (ang. hepatocyte growth factor – HGF), czynnika wzrostu fibroblastów (ang. fibroblast growth factor – FGF) oraz insulinopodobnego czynnika wzrostu 1 (ang. insulin-like growth factor – IGF-1) pobudzających namnażanie i regenerację komórek włosów, wydłużających fazę wzrostu włosów (anagen), przyspieszających wzrost włosów oraz tworzenie się naczyń okołomieszkowych.

Zauważono korzystny wpływ osocza bogatopłytkowego na odrost włosów, dzięki czemu jest  wykorzystywane jako forma terapii łysienia androgennego oraz plackowatego.

 Obserwuje się także wzrost poziomu beta–katenin promujących różnicowanie komórek macierzystych w komórki mieszka włosowego, pobudzających wzrost włosa oraz angiogenezę. Wzrost poziomu kinaz ERK (extracellular signal-regulated kinase) i Akt (protein kinase B) przyczynia się do wydłużenia przeżycia komórek włosa oraz zapobiega procesowi apoptozy (zaprogramowanej śmierci komórki). Wydłużenie życia komórek brodawki włosa uzyskuje się również dzięki wzrostowi poziomu białka bcl-2 o działaniu antyapoptotycznym.

Zabieg osocza bogatopłytkowego

polega na pobraniu niewielkiej ilości krwi od pacjenta, a następnie odwirowaniu pobranego materiału w specjalnie do tego przeznaczonych wirówkach. Uzyskaną frakcję PRP podaje się formie mezoterapii lub śródskórnych depozytów w obrębie skóry głowy.  Dokładny przebieg procedury przygotowania osocza bogatopłytkowego jest uwarunkowany rodzajem zestawu zabiegowego. Różnią si one pod względem ilości pobieranej krwi niezbędnej do przeprowadzenia terapii, ilością wirowań, uzyskiwanymi zagęszczeniami płytek krwi w stosunku do stężenia podstawowego (przed wirowaniem), rodzajem antykoagulantu, obecnością aktywatora oraz schematem przeprowadzenia leczenia. Niestety dotychczas nie został przyjęty ujednolicony konsensus przeprowadzenia terapii z wykorzystaniem osocza bogatopłytkowego. Z tego mogą wynikać różnice w skuteczności zabiegów przeprowadzanych przez poszczególnych specjalistów.

Porównanie zestawów przeznaczonych do przeprowadzenia zabiegów z wykorzystaniem osocza bogatopłytkowego

Jednym z atutów osocza bogatopłytkowego jest możliwość łączenia iniekcji z innymi metodami leczenia. Takimi jak: mezoterapia, karboksyterapia, leczenie farmakologiczne za pomocą minoxidilu lub finasterydu oraz przeszczepem mieszków włosowych. Połączenie różnych mechanizmów działania poszczególnych metod leczenia daje możliwość uzyskania jeszcze lepszych rezultatów terapii. 

Chętnie stosowane leczenie

Głównymi przeciwwskazaniami do przeprowadzenia zabiegu z wykorzystaniem PRP są: dysfunkcje płytek krwi, ostra trombocytopenia, ciąża, laktacja, infekcja w miejscu zabiegowym. Do względnych przeciwwskazań należy przewlekła terapia lekami przeciwzapalnymi oraz glikokortykosteroidowymi.

Zabieg z wykorzystaniem PRP jest bezpieczną metodą terapii. Dotychczas nie opisano poważnych powikłań po zastosowaniu leczenia. Pojawiające się miejscowe zaczerwienienie, obrzęk, strupki i ból wiążą się z naturalnym przebiegiem zabiegu.

Wykorzystanie osocza bogatopłytkowego cieszy się rosnącym zainteresowaniem w wielu gałęziach medycyny. Jest powszechnie stosowane w dermatologii oraz medycynie estetycznej w celu leczenia łysienia u kobiet i mężczyzn. Także do odmładzania skóry, poprawy estetyki blizn o pochodzeniu potrądzikowym, pooparzeniowym i pooperacyjnym, rozstępów oraz leczeniu trudno gojących się ran. Wykorzystanie naturalnych metod regeneracyjnych organizmu, wysokie bezpieczeństwo zabiegu, mała inwazyjność procedury oraz brak poważnych skutków ubocznych sprawia, że PRP jest chętnie stosowanym, alternatywnym w stosunku do tradycyjnych metod leczeniem. 

Działanie PRP w leczeniu łysienia opiera się na cytokinach oraz czynnikach wzrostu wpływających na morfogenezę włosów oraz ich cykl.

Niestety dotychczas nie został przyjęty ustandaryzowany konsensus przeprowadzenia terapii z wykorzystaniem PRP. Obecne na rynku zestawy różnią się w znaczący sposób zarówno procedurą zabiegową jak i ilością oraz parametrami otrzymanego osocza bogatopłytkowego, co może wpływać na efektywność zabiegu. Być może poszerzenie dalszych badań pozwoli na stworzenie wytycznych dotyczących protokołu przygotowania oraz iniekcji osocza bogatopłytkowego.

dr n. med. Paulina Kubasik

Specjalistka w dziedzinie dermatologii i wenerologii oraz niechirurgicznych metodach odtwórczych włosów. Absolwentka Wydziału Lekarskiego Collegium Medicum UJ w Krakowie, stypendystka Uniwersytetu La Sapienza w Rzymie. Badania nad skutecznością leczenia łysienia androgennego za pomocą osocza bogatopłykowego oraz światłe LED były przedmiotem jej rozprawy doktorskiej. Członek Polskiego Towarzystwa Chirurgii Odtwórczej Włosów oraz Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego.

Bibliografia:

1. Alves R ,Grimalt R.: A Review of Platelet-Rich Plasma: History, Biology, Mechanism of Action, and Classification. Skin Appendage Disord 2018;
2. Emer J: Platelet-Rich Plasma (PRP): Current Applications in Dermatology.  Skin Therapy Lett. 2019 Sep;24(5):1-6.
3. Gołos A, Treliński J: Kliniczne zastosowanie osocza bogatopłytkowego. Hematologia, tom 5, nr 3, 252–259. Via Medica 2014.
4. Honbo ES, Podesta L: Kliniczne zastosowanie terapii osoczem bogatopłytkowym. W: Maxey L, Magnusson J: Pooperacyjna rehabilitacja pacjentów ortopedycznych. Wyd. DB Publishing. Warszawa 2018 Wydanie III: 197.
5. Kubasik P: Ocena skuteczności leczenia łysienia androgennego przy użyciu śródskórnego ostrzykiwania autologicznym osoczem bogatopłytkowym w porównaniu z terapią za pomocą naświetlania światłem LED (rozprawa doktorska). 2016
6. Kubasik P, Adamski Z: Możliwości terapii osoczem bogatopłytkowym (platelet-rich plasma) w praktyce dermatologicznej. Dermatol. Prakt. 2014 5(34):30-37.
7. Nazarian RS, Farberg AS: Nonsurgical hair restoration treatment. Cutis. 2019 Jul;104(1):17-24.
8. Singh SK, Kumar V, Rai T et all.: Comparison of efficacy of platelet-rich plasma therapy with or without topical 5% minoxidil in male-type baldness: A randomized, double-blind placebo control trial. Indian J Dermatol Venereol Leprol. 2019 Dec 6.
9. Titeca G, Goudetsidis L, Francq B et all: The psychosocial burden of alopecia areata and androgenetica’: a cross-sectional multicentre study among dermatological out-patients in 13 European countries. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2019 Aug 29.
10. https://mesologic.pl, http://proteal.com, https://beautymed.pl, https://keymed.pl, https://dermatic.pl, http://www.neoregen.pl, http://ko-mac.pl