Starzenie się skóry

28.01.2021, ten tekst przeczytasz w: 5 minuty

…zmiany mikroskopowe i metaboliczne w tkance, zmiany anatomiczne twarzy

Procesem naturalnym, biologicznym, nieuchronnym i czysto psychologicznym nazywamy proces starzenia się skóry człowieka. Starzenie się skóry to zespół stale postępujących zmian w czasie. Polegający na stałym pomniejszaniu biologicznej aktywności komórek organizmu oraz spowolnieniu procesów regeneracyjnych z drugiej strony.

dr n. med. Anna Markowicz-Stanach

Odporność i bodźce na stres środowiskowy oraz adaptacyjny stają się coraz słabsze w miarę biegu lat.

Typy starzenia skóry 

Skóra to największy organ ludzkiego organizmu. Ogólna powierzchnia skóry u człowieka wynosi 1,5-2 m², a grubość 1,5-5 mm. Składa się z trzech warstw: naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej. Podstawowe funkcje skóry to: izolacja od czynników zewnętrznych, odbiór bodźców z otoczenia, melanogeneza, zarządzanie gospodarką tłuszczową, dokrewną, odpornościową i witaminową.

Wyróżniamy kilka typów starzenia skóry:

• starzenie wewnątrzpochodne (związane z biegiem lat i procesami hormonalnymi),
• mimiczne starzenie nazywane inaczej miostarzeniem skóry,
• starzenie zewnątrzpochodne (związane z działaniem niekorzystnym czynników zewnętrznych jak np. fotostarzenie).

W procesie starzenia uszkodzeniu ulegają wszystkie warstwy skóry, na wielu jej poziomach.

Proces starzenia skóry jest szybszy niż innych narządów poprzez bezpośrednie narażenie na czynniki zewnętrzne.  Starzenie skóry wiąże się ze zmianami właściwości fizycznych, morfologicznych, czynnościowych oraz fizjologicznych poszczególnych warstw skóry. 

W procesie starzenia uszkodzeniu ulegają wszystkie warstwy skóry, na wielu jej poziomach. Najważniejsze z nich to uszkodzenie mechaniczne, zmniejszenie roli barierowej, zmniejszenie odczuwania bodźców, spadek aktywności immunologicznej i naczyniowej, obniżenie procesów termoregulacji, spadek wytwarzania łoju, potu, witaminy D. 

Do obszarów, które są najbardziej narażone na starzenie należy: twarz, szyja i dekolt oraz grzbietowe powierzchnie dłoni i przedramion. Skóra staje się szara, cienka, zmniejsza się ilość włókien kolagenowych i elastynowych, regeneracja nie jest już tak wydolna.

Zmarszczki, opadanie owalu, zmiany w budowie kośćca

Pierwszymi i najczęściej zauważalnymi znakami starzenia się skóry są zmarszczki.

Rozróżnia się zmarszczki powierzchowne i głębokie. 

Zmarszczki powierzchowne kwalifikujemy pod względem głębokości, która nie przekracza 0,005 mm. Widzimy je najczęściej na twarzy, w okolicy oczodołów, w zewnętrznym kąciku oka – zwane potocznie zmarszczkami kurzymi. 

W procesie starzenia się skóry twarzy istotnym czynnikiem jest również opadanie owalu twarzy, który z roku na rok się nasila. Wiąże się to z nieustannym i nieuchronnym działaniem siły grawitacji ziemskiej. A także zaburzeniami w obrębie włókien elastynowych, kolagenowych oraz retikulinowych skóry właściwej i tkanki podskórnej. 

Ważnym elementem procesu starzenia są też zmiany w budowie ludzkiego kośćca w tym układ twarzoczaszki. Tu następuje zapadanie policzków, braki w uzębieniu oraz systematyczny ubytek tkanki tłuszczowej skóry twarzy. Zaburzeniu ulega proporcja twarzy. Brak i zanik tkanki podskórnej – najczęściej obserwowany w okolicy ust – powoduje brak elastyczności i jej naddatek w tej okolicy. Z uwagi na nieustanną pracę tej okolicy – mięśnia okrężnego ust – powstają nieestetyczne zmarszczki nazywane zmarszczkami palacza, choć nie zawsze występują u osób palących. 

Po 60 roku życia skóra przestaje produkować sebum i wyraźnie się wysusza. Dotyczy to prawie wszystkich w tej grupie wiekowej i jest jednym z przyczyn zgłaszania się pacjentów do klinik kosmetologicznych, estetycznych i dermatologicznych. 

Ważnym aspektem starzenia się skóry są 

zmiany w jej zewnętrznym wyglądzie. 

W wyniku zaburzeń procesu melanogenezy oraz zmian w obrębie naczyń skóra staje się blada. Na powierzchni skóry występują liczne przebarwienia, odbarwienia, teleangiektazje oraz oznaki fotostarzenia się skóry. 

Fotostarzenie – inaczej określane jako photoaging – to nic innego jak przyspieszone starzenie skóry na skutek działania promieni słonecznych. Jest szczególnie widoczne nie tylko u osób wystawiających swoją skórę na długotrwały kontakt z promieniowaniem UV, czyli na promieniowanie słoneczne. Ale także tych, które nie stosują odpowiedniej ochrony, np. w postaci filtrów ochronnych.

Fotostarzenie skóry może wynikać zarówno z wystawiania skóry na działanie naturalnych promieni słonecznych, jak i sztucznie generowanego promieniowania UV, np. przez lampy w solarium. Powoduje to uszkodzenia tkanki, początkowo niewidoczne, niekiedy określane mianem ,,blizny posłonecznej”. Po dłuższym kontakcie z promieniowaniem uwidacznia się ona w postaci zmarszczki. Wszystko to dzieje się na skutek stymulowania przez promienie słoneczne powstawania enzymów, które niszczą kolagen i elastynę – białka odpowiedzialne za młody wygląd tkanki.

 Fotostarzenie skóry objawia się na różne sposoby

Występują tu m.in.:

• przebarwienia skóry (zwłaszcza w miejscach, gdzie tkanka jest cieńsza, wrażliwsza lub uszkodzona), 
• odbarwienia na twarzy, 
• zmarszczki – również głębokie bruzdy, 
• teleangiektazje (pod wpływem promieniowania osłabieniu ulegają również ściany naczyń krwionośnych), 
• zwiotczenie tkanki, 
• suchość skóry, 
• pogrubienie lub ścieńczenie naskórka.

W wyniku zaburzeń procesu melanogenezy oraz zmian w obrębie naczyń skóra staje się blada. Na powierzchni skóry występują liczne przebarwienia, odbarwienia, teleangiektazje oraz oznaki fotostarzenia się skóry. 

W walce z fotostarzeniem skóry najważniejsza jest profilaktyka. Najlepiej unikać ekspozycji skóry na słońce w godzinach najsilniejszego promieniowania, a więc między 12 a 15. A także stosować wysokie filtry latem oraz zimą.

Starzenie w poszczególnych warstwach skóry

Starzenie się skóry w poszczególnych warstwach skóry przedstawia się następująco. W naskórku dochodzi do spadku aktywności podziałowej komórek warstwy podstawnej. Skóra wolniej się goi i odnawia, ma mniejszą zdolność zatrzymywania wody, poprzez ścieńczenie jej górnej warstwy. 

Starzenie obejmuje również skórę właściwą i to właśnie tam, zachodzi najwięcej procesów starzenia się. Zmiany dotyczą głównie fibroblastów i syntezy włókien kolagenowych, głównie typu III oraz syntezy melaniny. Obniża się również ilość gruczołów łojowych, powodując stopniowe wysuszanie się skóry. 

Starzenie się skóry to również zmiany anatomiczne twarzy. Najbardziej zauważalne są zmiany pod postacią zmarszczek. Najważniejszymi przyczynami powstawania zmarszczek jest proces starzenia się oraz kurczenie 54 mięśni mimicznych. 

Starzenie obejmuje również skórę właściwą i to właśnie tam, zachodzi najwięcej procesów starzenia się.

Kolejność powstawania zmarszczek:

• 30 lat – nadmiar skóry powiek górnych i ich opadanie, zaznaczenie „kurzych łapek” w zewnętrznych kącikach oka; 
• 40 lat – wyraźnie zaznaczone fałdy nosowo–wargowe, poprzeczne zmarszczki czoła i zmarszczki pionowe międzybrwiowe („lwie zmarszczki”);
• 50 lat – opadanie czubka nosa, mniej wyraźnie zaznaczona linia żuchwy; zmarszczki szyi spowodowane widocznymi pasmami mięśnia szerokiego szyi, opadanie bocznych części policzków i tworzenie się tzw. „chomików”; 
• 60–70 lat – dalsze ścieńczenie skóry oraz zanik tkanki podskórnej, przyczyniający się do pogłębiania zmarszczek i wiotkości skóry. 

Najbardziej podatne oczy oraz brwi

Najbardziej podatnymi okolicami na proces starzenia się twarzy są oczy oraz brwi. Następnie oznaki starzenia się skóry widzimy na policzkach oraz wydłużającym się z wiekiem nosie. Po 40. roku życia ulegają zanikowi również usta, które są pobruzdowane oraz blade. Opada również broda oraz podbródek z czasem staje się bardziej wiotki i luźny. Wiek naszego organizmu najbardziej zdradza szyja. Z biegiem lat również wydłużają się uszy.

Starzenie jest genetycznie i biologicznie zaprogramowanym procesem, który u człowieka rozpoczyna się już w wieku 25-30 lat.

Starzenie jest genetycznie i biologicznie zaprogramowanym procesem, który u człowieka rozpoczyna się już w wieku 25-30 lat. Związane jest z wieloma czynnikami wewnątrz i zewnątrzpochodnymi, takimi jak zmiany hormonalne, czy nadmierna ekspozycja na słońce. Upływ czasu jest nieunikniony i przez wiele osób trudny do zaakceptowania. Na szczęście jest też dobra wiadomość. Starzenie można skutecznie opóźnić poprzez odpowiednią pielęgnację skóry, aktywny styl życia i dbanie o zdrowie. 

dr n. med. Anna Markowicz-Stanach

Lekarka z pasji i zamiłowania. Od początku swej drogi związana z medycyną estetyczną i anty-aging.