Co znajdziesz w artykule?
”Tkanka blizny nie ma własnego charakteru. Nie jest tym samym co tkanka zdrowej skóry. Nie nosi znamion choroby ani wieku, nie widać na niej bladości, czy opalenizny. Blizna nie ma owłosienia, por ani zmarszczek. Jest jak ciężki pokrowiec. Osłania i kryje to co jest pod spodem…” – Susanna Kaysen.
Marta Dymek-Gładyszewska
Rozstępy lub blizny pooperacyjne, pourazowe, pooparzeniowe, czy też potrądzikowe, to bardzo częste problemy, z jakimi klienci zgłaszają się do specjalisty.
Aby zrozumieć na czym polega proces redukcji blizn i rozstępów za pomocą zabiegów wykorzystujących autologiczne PRP musimy sobie przypomnieć w jaki sposób skonstruowana jest ludzka skóra i jaki jest mechanizm jej gojenia.
Skóra jest największym organem człowieka. Jej grubość jest zróżnicowana w zależności od obszaru ciała i waha się w granicach 0,5-4 mm. Stanowi funkcję ochronną przed niekorzystnym wpływem czynników zewnętrznych i biologicznych. Bierze udział w regulacji przeznaskórkowej utraty wody – TEWL, termoregulacji, czy procesach odpornościowych. W skórze znajdują się receptory dotyku, bólu, ciepła.
Skóra składa się z trzech warstw: naskórka (epidermis), skóry właściwej (cutis vera, corium) i tkanki podskórnej (tela subcutis). Każda z nich bierze swoisty udział w procesach naprawczych skóry w przypadku jej uszkodzenia.
Blizny powstają w czasie, kiedy zaburzony jest proces gojenia się ran.
Proces gojenia się ran
Gojenie się ran jest mechanizmem ochronnym organizmu, który pozwala na odtworzenie ciągłości tkanek po jej uszkodzeniu.
Dla ułatwienia podzielimy rany na dwie grupy: nadżerki, gdzie głębokie warstwy skóry nie są tknięte oraz rany głębokie, gdzie dochodzi do uszkodzenia całej skóry właściwej. Blizna powstaje gdy dojdzie do uszkodzenia warstwy podstawnej naskórka.
Proces gojenia się ran możemy podzielić na 3 etapy:
- zapalny – proces krzepnięcia, uwolnienie cytokin, które powodują napływ komórek zapalnych, tymczasowe zamknięcie rany, trwa 48-72 h.
- proliferacja fibroblastów – polega na rekompensowaniu ubytków substancji przez syntezę glikoprotein budujących tkankę łączną. Dochodzi też do produkcji ziarniny zawierającej m.in.: prokolagen, elastynę proteoglikany, kw. hialuronowy. Tworzy się w ten sposób stelaż umożliwiający unaczynienie blizny. Ten okres trwa 3-6 tyg.
- remodeling (dojrzewanie) – nowo powstałe włókna kolagenowe łączą się w sieć, zanikają naczynia włosowate. Tkanka się wzmacnia i jest słabiej unaczyniona. Faza ta może trwać kilku miesięcy.
Podstawową rolę w procesie gojenia odgrywają płytki krwi, które przylegając do uszkodzonej ściany naczynia krwionośnego wchodzą w kontakt z kolagenem będącym inicjatorem ich aktywacji i agregacji. Pobudzone płytki krwi uwalniają substancje indukujące krzepnięcie, m.in. przez czynniki wzrostu (TGF-β – transforming growth factor, PDGF – platet-derived growth factor, VEGF – vascular endothelial growth factor, EGF – epithelial growth factor, FGF – fibroblast growth factor, MMP – metaloproteinazy macierzy, TIMP – inhibitory metaloproteinaz).
Podstawową rolę w procesie gojenia odgrywają płytki krwi, które przylegając do uszkodzonej ściany naczynia krwionośnego wchodzą w kontakt z kolagenem będącym inicjatorem ich aktywacji i agregacji.
W czasie remodelingu macierzy pozakomórkowej na szczególną uwagę zasługuje TGF-β. Działa on mitogennie na fibroblasty, które wydzielają kolagen, elastynę, fibronektynę. TGF-β w dużym stopniu wpływa na efekt gojenia się rany. We wstępnej fazie komórki zapalne mogą wydzielać różne podtypy TGF-β.
Patofizjologia gojenia się ran
Blizny powstają w czasie, kiedy zaburzony jest proces gojenia się ran. Według badań wydzielanie TGF-β1 i TGF-2 wiąże się z powstaniem blizn oraz równolegle przebiegających włókien kolagenowych typu III. Klasyczna blizna zawiera wiele skupisk fibroblastów i komórek zapalnych. Bliznowce natomiast zazwyczaj zawierają małe ilości komórek i rozszerzone włókna, wykazują także nadmierne barwienie. Blizny potrądzikowe powstają w wyniku stanu zapalnego związanego z mieszkami włosowymi. Możemy wyróżnić kilka typów blizn potrądzikowych: ice-pick, boxcar, rolling.
Osoby posiadające blizny często borykają się z problemami natury psychicznej. Czują się niedocenione, gorsze, za wszelką cenę chcą ukryć defekt znajdujący się na skórze. Opracowując w odpowiedni sposób bliznę możemy poprawić nie tylko jakość życia fizycznego (przykurcze, drażnienie mechaniczne, ból, świąd, zaczerwienienie), ale także psychicznego.
Rozstępy jest to specyficzny rodzaj blizny, której nie poprzedza powstanie rany
To nic innego jak rozerwanie głębokich warstw skóry, przy czym sam naskórek pozostaje nietknięty. Rozstępy objawiają się nieestetycznymi wrzecionowatymi pasmami ścieńczałej skóry znajdującymi się najczęściej w obszarach ud, bioder, biustu, ale mogą pojawić się także na innych częściach ciała. W obrębie zmian skóra jest pozbawiona przydatków (mieszków włosowych, gruczołów potowych i łojowych). Do powstania rozstępów dochodzi w wyniku zbyt intensywnego naciągnięcia skóry, co skutkuje uszkodzeniem włókien kolagenowych i elastynowych, doprowadzając do powstania ubytku wewnątrz tkanki.
Osłabienie włókien kolagenowych i elastynowych może być związane z zaburzeniami hormonalnymi – nadmiar produkcji kortyzolu (zaburzenie funkcjonowania fibroblastów), czy estrogenu, zażywanie leków zawierających glikokortykosteroidy (ścieńczenie naskórka i zahamowanie syntezy kolagenu), nieprawidłową dietą, dodatkowo szybki wzrost w młodzieńczym wieku, czy szybki przyrost masy ciała działają niekorzystnie na włókna.
Do powstania rozstępów dochodzi w wyniku zbyt intensywnego naciągnięcia skóry, co skutkuje uszkodzeniem włókien kolagenowych i elastynowych.
Możemy wyróżnić 2 fazy rozwoju rozstępów:
- zapalna – rozstępy są sinoczerwone, wyniosłe i obrzękowe. Występuje głównie kolagen typu III, co świadczy o uszkodzeniu struktury włókien, faza trwa do 6 miesięcy. Dochodzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych i nacieków limfocytów wokół światła naczynia. Na tym etapie istnieją największe szanse na ich usunięcie.
- zanikowa – rozstępy są perłowo-białe, atroficzne i lekko zapadnięte, wyczuwalne przy dotyku. Zmiana ich koloru następuje na skutek prób regeneracji uszkodzonej sieci włókien kolagenu i włókien elastyny. Może również dojść do zwiększonej syntezy cienkich, poskręcanych i rozgałęzionych włókien elastylowych. Wówczas obraz histopatologiczny przypomina bliznę. Proces leczenia jest skomplikowany, a całkowita likwidacja jest trudna. Jednak z powodzeniem można polepszyć stan samej skóry i sprawić, że rozstępy będą mniej widoczne.
Aby zapobiec powstaniu rozstępów należy wzmacniać włókna kolagenowe. W tym celu do codziennej diety dobrze jest dodać produkty bogate w wit.C, wit. A, żelazo, spirulinę, czy kolagen. W codziennej pielęgnacji ciało powinno być odpowiednio nawilżane i natłuszczane. Co ciekawe kobiety, które mają skłonność do powstawania rozstępów już 3 miesiące przed planowaną ciążą powinny zacząć używać odpowiednie balsamy.
Osocze bogatopłytkowe idealne do odbudowy skóry
Zabiegi z wykorzystaniem osocza bogatopłytkowego ze względu na swoje właściwości regeneracyjne są idealne do odbudowy skóry z uszkodzeniem włókien kolagenowych czy elastynowych.
Osocze bogatopłytkowe, czyli produkt autologiczny pozyskiwany z własnej krwi klienta zawiera co najmniej pięciokrotnie wyższe stężenie płytek krwi niż w krwi obwodowej. W związku z tym w otrzymanym preparacie jest kilkukrotnie większe stężenie produkowanych przez trombocyty czynników wzrostu. Do najważniejszych zalicza się m.in. 3 izomery PDGF (PDGFαα, PDGFββ, PDGFαβ), TGFβ1, TGFβ2, VEGF oraz EGF. Z uwagi na niewielką objętość osocza PRP zawiera ponadto białka adhezyjne takie jak: fibryna, fibronektyna, czy wiktonetryna wchodzące w skład macierzy pozakomórkowej ziarniny, a przez to istotne dla procesu gojenia rany. Fibroblasty, leukocyty jednojądrzaste i mezenchymalne komórki macierzyste są przyciągane przez PRP i pobudzane do proliferacji. Ponadto zastosowanie PRP bogatego w leukocyty może być korzystne w celu osiągnięcia naturalnego efektu oczyszczenia już na poziomie rany. Skuteczność PRP uzależniona będzie od zastosowania odpowiedniej certyfikowanej medycznej probówki oraz od techniki otrzymywania, która zapewni maksymalnie duże stężenie trombocytów w jednostce bez jednoczesnej degradacji.
Zabiegi z autologicznym osoczem będą się dobrze sprawdzały w przypadku blizn atroficznych, potrądzikowych, po cięciu cesarskim, pooperacyjnych.
Zarówno w przypadku blizn jak i rozstępów najlepsze efekty terapeutyczne przynoszą terapie łączone wykorzystujące zastosowanie PRP z laserem frakcyjnym, zastosowanie PRP z jednoczesnymi mikronakłuciami, czy PRP z karboksyterapią. Pamiętajmy że już samo przerwanie ciągłości skóry rozpoczyna proces jej remodelingu.
Zabiegi z autologicznym osoczem będą się dobrze sprawdzały w przypadku blizn atroficznych, potrądzikowych, po cięciu cesarskim, pooperacyjnych.
Chciałabym jeszcze zwrócić uwagę na grupę jaką są blizny przerostowe, bliznowce i keloidy o wybrzuszonych rantach. W tym konkretnym przypadku zastosowanie zabiegów z użyciem osocza bogatopłytkowego może tylko nasilić bliznowacenie. W takim przypadku lepszym rozwiązaniem będzie zastosowanie specjalnie do tego stworzonych enzymów.
Marta Dymek-Gładyszewska
Kosmetolog, absolwentka UM w Łodzi na wydziale farmaceutycznym, właścicielka gabinetu. Specjalizuje się w zaawansowanych procedurach estetycznych, propagujących jednocześnie bezpieczne i holistyczne podejście do pracy z pacjentem. Szkoleniowiec.
