Dobór odpowiedniego zabiegu pielęgnacyjnego oraz jego skuteczność, zależy od prawidłowej oceny skóry pacjentów. Rodzaj cery, jej aktualna kondycja i potrzeby warunkują dobór właściwych procedur zabiegowych.
Dermatoskopia, kapilaroskopia, trichoskopia, trichogram, testy kontaktowe skórne oraz pobieranie wycinków – histopatologia, to sposoby badania skóry.
Wśród nich są proste, nieinwazyjne i sprawdzone techniki diagnostyczne, bardzo popularne w dermatologii. Inne z kolei jak kapilaroskopia to badanie nieinwazyjne pozwalające na profesjonalną ocenę krążenia krwi w bardzo małych naczyniach w obrębie skóry i błon śluzowych.
Natomiast trichogram, trichoskopia to metody diagnostyczne łysienia.
Co znajdziesz w artykule?
Dermatoskopia
W dermatoskopii obraz uzyskiwany z dermatoskopu jest trójwymiarowy. Badanie wymaga dużego doświadczenia lekarza oraz porównania niepokojących zmian skórnych z wynikiem histologicznym po wycięciu zmiany skórnej.
Przed wykonaniem badania należy poinformować lekarza o występowaniu nowotworów skóry w rodzinie, o dotychczasowym przebiegu choroby oraz o dotychczasowym leczeniu – maści, kremy, leczenie zabiegowe, np. wyciskanie czy zamrażanie.
Dermatoskopia jest badaniem pośrednim pomiędzy oceną kliniczną, a badaniem histopatologicznym wyciętej chirurgicznie zmiany.
Należy do badań nieinwazyjnych, łatwo powtarzalnych z możliwością komputerowej archiwizacji uzyskanych obrazów i ich porównywania po upływie czasu.
Skórę przed badaniem pokrywa się olejkiem immersyjnym lub żelem ultrasonograficznym, a wynik otrzymywany jest od razu z zastosowaniem w ocenie zmian odpowiednich skal dermatoskopowych.
Dermatoskopia umożliwia wczesne wykrycie czerniaka skóry i innych zmian skóry oraz przy odpowiednim powiększeniu można zdiagnozować zmiany barwnikowe potocznie nazywane pieprzykami.
Do zmian skórnych oglądanych w dermatoskopie zalicza się:
- Znamiona barwnikowe łączące
- Znamiona barwnikowe mieszane
- Znamiona barwnikowe dysplastyczne
- Znamię błękitne
- Znamię barwnikowe
- Czerniak młodzieńczy Reed
- Czerniak złośliwy
- Brodawka łojotokowa
- Nabłoniak barwnikowy
- Zmiany krwotoczne
Wskazaniem do dermatoskopii jest różnicowanie plam barwinkowych przez ustalenie czy są to znamiona czy może czerniak złośliwy.
Ponadto za pomocą tego urządzenia różnicuje się znamiona z plamami naczyniowymi czyli tzw. zmiany naczyniowe, brodawki łojotokowe, zmiany barwnikowe oraz z przyłuszczycą plackowatą, która stanowi wczesne postaci ziarniniaka grzybiastego.
Badanie jest nieinwazyjne, zatem nie występują żadne powikłania. Może być wielokrotnie powtarzane i wykonywane u każdego pacjenta, również u kobiet ciężarnych.
Kapilaroskopia
Kapilaroskopia polega na oglądaniu pod mikroskopem pętli włośniczkowych warstw odżywczych mikrokrążenia.
Ze względu na rodzaj stosowanych przyrządów diagnostycznych można podzielić kapilaroskopię na: standardową, przy użyciu stereomikroskopów z odpowiednim oświetleniem bocznym, fluorescencyjną z użyciem specjalistycznych lamp oraz wideokapilaroskopię.
Najczęściej stosowanym rodzajem kapilaroskopii jest wideo kapilaroskopia. Badanie polega na ocenie pętli włośniczkowej za pomocą specjalnej nasadki nałożonej na kamerę, która przesyła obraz do monitora komputera.
Zaletą badania jest jego nieinwazyjność, bezbolesność, a ponadto cechuje go dobra powtarzalność oraz łatwość w wykonaniu. W odróżnieniu od standardowej oraz fluorescencyjnej kapilaroskopii, umożliwia ona uzyskanie większych powiększeń (100-200x) oraz archiwizowanie otrzymanych obrazów.
Do tej pory głównym wskazaniem do wykonania kapilaroskopii była diagnostyka objawów i zespołów Raynaud, głównie w przebiegu chorób tkanki łącznej. Objaw Raynauda to napadowe skurcze tętnic w obrębie rąk, rzadziej stóp.
Badanie znalazło także zastosowanie w chirurgii naczyniowej, w diagnostyce zaburzeń przepływu włośniczkowego, w przebiegu mikroangiopatii cukrzycowej, w chorobach naczynioskurczowych, w przewlekłej niewydolności żylnej oraz w obrzękach limfatycznych i miażdżycy.
Kapilaroskopia stosowana jest również w:
- Ocenie kapilar naczyniowych w trądziku różowatym
- Zapaleniu łojotokowym skóry
- Łuszczycy
- Odmrożeniach
- Ocenie zmian guzowatych
Najczęściej zaburzenia mikrokrążenia obserwowane są w okolicy wałów paznokciowych palców dłoni, rzadziej stóp.
Po dokładnym oczyszczeniu wałów paznokciowych, badane miejsce pokrywa się olejkiem immersyjnym lub żelem do ultrasonografii, tym samym zwiększając przezierność warstwy rogowej naskórka, co umożliwia dokładną ocenę naczyń.
Przed zabiegiem nie należy wycinać skórek wokół paznokci, unikać urazów i infekcji skórki wokół paznokcia.
Trichoskopia i trichogram
Trichoskopia i trichogram to metody stosowane u osób charakteryzujących się nadmierną utratą włosów. Przed zastosowaniem leczenia należy wykonać badanie włosa, ustalając przyczyny łysienia.
Wśród metod diagnostycznych łysienia zalicza się: ocenę kliniczną stanu włosów z określeniem typów łysienia, test z pociągania, czyli dodatni przy uzyskaniu ponad 4 włosów przy pociąganiu, trichogram, trichoskopię i ocenę histopatologiczną.
Trichogram jest metodą diagnostyczną polegającą na pobraniu około 100 włosów ze skóry owłosionej głowy i badaniu pod mikroskopem stanu ich korzeni. Badanie to pozwala w dużej mierze na rozpoznanie i ustalenie przyczyny wypadania włosów.
Oprócz celów diagnostycznych badanie to wykonuje się w celu ustalenia czy nastąpiła poprawa po zastosowanym leczeniu. Nie należy jednak powtarzać go w okresie krótszym niż kilka miesięcy i nie krócej niż 3 dni od ostatniego mycia głowy.
Trichoskopia jest badaniem całkowicie nieinwazyjnym. Polega na komputerowym badaniu włosów i powierzchni skóry głowy z oceną stanu mieszków włosowych i łodyg włosów.
Najczęściej wykorzystuje się trichoskopię w diagnozowaniu łysienia androgenowego kobiet, nietypowego łysienia plackowatego lub niektórych chorób wrodzonych. Służy także monitorowaniu skuteczności leczenia.
Testy kontaktowe skóry tzw. próby płatkowe
Testy skórne płatkowe (naskórkowe) służą do wykrywania alergii kontaktowej na różne alergeny takie jak metale, leki, substancje zapachowe, kleje czy rośliny.
W połączeniu z naświetleniem promieniami ultrafioletowymi stosowane są do wykrywania fotoalergii. Testy płatkowe wykonuje się u każdej osoby, u której występuje przewlekły, swędzący wyprysk lub złuszczanie w przypadku podejrzenia alergii kontaktowej.
Wskazane jest, zatem wykonanie badania u osób z:
- Alergicznym kontaktowym zapaleniem skóry
- Wypryskiem atopowym (atopowe zapalenie skóry)
- Wypryskiem hematogennym
- Wypryskiem pieniążkowatym
- Wypryskiem potnicowym
- Wypryskiem zawodowy
- Łojotokowym zapaleniem skóry
- Wypryskiem na podłożu suchości skóry
- Wypryskiem na podłożu zastoju żylnego
- Zmianami zapalnymi wokół owrzodzeń podudzi
- Fotodermatozami tzw. uczulenie na słońce
Substancje zawierające gotowe alergeny nakładane są na skórę pleców za pomocą komór umocowanych na hipoalergicznym podłożu.
Taki plaster pozostawia się na skórze przez 48 godzin. Oceny reakcji skórnej dokonuje się zaraz po zdjęciu plastra oraz kolejno w 72 i 96 godzinie od naklejenia komór z alergenami na skórę.
Testów płatkowych nie należy nakładać na skórę zmienioną chorobowo. Przeciwwskazaniem do badania są ostre choroby infekcyjne oraz nowotwory złośliwe.
U kobiet w ciąży badanie wykonuje się w wyjątkowych przypadkach, ale wynika to bardziej z ostrożności niż istotnych przeciwwskazań medycznych.
Pobieranie wycinków (histopatologia)
Badanie histopatologiczne polega na pobraniu wycinków z miejsc zmienionych chorobowo. Jest to badanie inwazyjne, podczas którego stosuje się krótkotrwałe znieczulenie miejscowe np. kremem o wysokim stężeniu lidokainy bądź przez chwilowe zamrożenie.
Każdy rodzaj wyciętej zmiany posiada specyficzną budowę histologiczną tzw. rodzaj i układ komórek. Pozwala to odróżnić od siebie np. brodawki od włókniaka czy znamienia barwnikowego od czerniaka.
Jak wcześniej wspomniano, zabieg wykonuje się w znieczuleniu miejscowym i jest bezbolesny. Po wycięciu zmiany z reguły zakłada się szwy i opatrunek, które są zdejmowane po 5-14 dniach od zabiegu.
Przez kilka dni po zabiegu należy unikać gwałtownych ruchów i moczenia opatrunku. Blizna początkowo widoczna, po pewnym czasie blednie i zmniejsza się. Ważne jest by unikać słońca przez okres przynajmniej 6 miesięcy, gdyż promienie słoneczne mogą spowodować stałe przebarwienie miejsca poddanego zabiegowi.
Reasumując diagnostyka dermatologiczna służy do dokładnych oględzin skóry pod kątem ogólnej oceny kondycji skóry, chorób dermatologicznych, jak również w celu obserwacji znamion barwnikowych i niebarwnikowych.
Przeprowadzenie diagnostyki skóry oraz dokładny wywiad z pacjentem pozwala także na kompleksową pielęgnację skóry, podjęcie decyzji co do wyboru rodzaju zabiegu, terapii oraz właściwy dobór preparatów.
Właściwa pielęgnacja cery pozwala na zachowanie jej przez długi czas w dobrej kondycji, spowolnienie procesów starzenia, a także niekiedy uniknięcie problemów dermatologicznych.
Poddawanie się diagnostyce skóry to nie tylko sprawa kosmetyki, ale także bezpieczeństwa. Pozwala na monitorowanie zmian skórnych, wspomnianych znamion barwnikowych i ewentualne wczesne wykrycie zmian nowotworowych.
Diagnostyka przeprowadzana przy pomocy opisanych metod, pozwala na ocenę znamion barwnikowych w oparciu o obserwacje ich asymetrii, różnorodności barw, wielkości i charakterystycznych struktur, które nie są widoczne w badaniu bez użycia np. dermatoskopu.
